فرهنگ یانیق یا کورا-ارس؛تاکیدی بر عنوان کورا-ارس بر اساس مطالعات آماری

پراکندگی سفال «کورا-ارس» در گستره وسیعی از خاورنزدیک، از شمال شرقی آناتولی تا جنوب لوانت درهزاره 4 و 3 ق.م. موضوع بحث و پژوهش بسیاری بوده است. مقاله حاضر، نتایج مطالعات گونه شناختی و مقایسه های سفالی انجام گرفته برروی 6 محوطه عصر مفرغ قدیم در شمال غرب ایران را نشان می دهد. در این تحلیل، مجموعه سفالی محوطه یانیق که گاها از آن با عنوان مصطلح «فرهنگ یانیق» یاد می شود، به عنوان مجموعه مرجع برای مقایسه در نظر گرفته شده است و مجموعه های سفالی محوطه های «گوی تپه»، «هفتوان تپه»، «کهنه پاسگاه»، «کهنه تپه» و «کول تپه» جلفا، با 85 نوع از این مجموعه که به تفصیل در پایان نامه سامرز[1] آورده شده است، مقایسه گردیده اند. در گام نخست، 496 قطعه سفال از 5 محوطه در 4 گروه گونه شناسی گردید؛ در گام بعدی، نمونه ها با مجموعه سفالی یانیق مقایسه و میزان شباهت نمونه های قابل مقایسه در جداول مربوط به هر محوطه ثبت شده است. سفال های مقایسه شده همانندی هایی را با 37 نوع از ظروف یانیق نشان می دهند که 15 نوع آن شامل تنوعی از کاسه ها و 19 نوع شامل انواعی از سبوها است؛ در بین این محوطه ها، کول تپه جلفا با 14 نوع و محوطه کهنه پاسگاه با 6 نوع، به ترتیب بیشترین و کم ترین شباهت را با مجموعه سفالی یانیق نشان می دهند. در مجموع فرم و شکل مجموعه های سفالی مقایسه شده، شواهد اندکی از حضور سفال یانیق را در مناطق دیگر شمال غرب نشان می دهند و شاید با احتیاط بتوان گفت که بین این محوطه با محوطه های دیگر، برهم کنش بین محوطه ای اتفاق نیفتاده است و هم گونی قابل ملاحظه ای، به غیر از ویژگی های فنی در مجموعه های سفالی محوطه ها دیده نمی شود. مقایسات انجام گرفته در راستای تاکید بر استفاده از اصطلاح کورا-ارس، برای اطلاق به فرهنگ عصر مفرغ قدیم در این حوضه جغرافیایی که غرب و شرق فلات مرکزی را نیز، در برمی گیرد بوده است؛ تا هم از تعدد عناوین استفاده شده کاسته شود و هم این که عنوانی استفاده گردد که ویژگی های این فرهنگ را به صورت جامع تری نشان می دهد.
[1]. (Summers، 1984).