نگاهی تازه به اسناد حکمت های نهج البلاغه

سیدرضی برای سخنانی که از حضرت علی(ع) در نهج البلاغه نقل کرده است، سند و مدرکی نیاورده است. با آنکه فصاحت و بلاغت علی(ع) برای عام و خاص امری بدیهی است، و بازتاب آن در نثر و نظم عربی و فارسی روشن تر از خورشید است، این امر از دیرباز موجب شده است برخی از علمای اهل سنت و در این اواخر برخی مستشرقین و پژوهشگران عرب در صحت انتساب این کتاب به علی(ع) تردید روا دارند. به همین سبب صاحب نظران شیعه، تلاش گسترده ای برای نشان دادن اسناد و مدارک نهج البلاغه مبذول داشته اند، دانشمندانی چون کاشف الغطا، امتیاز علی خان عرشی، عبدالزهرا حسینی، محمدمهدی جعفری و محمد دشتی، تلاش بسیار کرده اند که با اشاره به منابع شیعه و اهل سنت صحت انتساب این حکمت ها را به علی(ع) نشان داده هر یک سعی کرده اند نقایص تحقیقات گذشتگان را کامل کنند. پژوهشگران این عرصه با وجود تلاش بسیار، موفق به کشف منابع بسیاری از سخنان منسوب به علی(ع) نهج البلاغه نشده اند. در این پژوهش ها به سبب محدودیت های مختلف از جمله عدم دسترسی به منابع عربی نقایص متعددی دیده می شود که سخت نیازمند به بازنگری و بررسی مجدد است از جمله در این تحقیقات منابعی دیده می شود که بعد جمع آوری نهج البلاغه نوشته شده اند بسیاری از آنها از منابع شیعه است که از نظر اهل سنت و مخالفان قابل قبول نیست، برخی دیگر وجود خارجی ندارند و یا حکمت را به شخصی غیر از علی(ع) نسبت داده اند. در این مقاله ضمن نقد کتاب های اسناد نهج البلاغه، با بررسی 250 حکمت از 480 حکمت منسوب به علی(ع) در نهج البلاغه (حکمت های شماره 1 تا 250) به اسناد و مدارکی از منابع اهل سنت (به منزله خوشتر آن باشد که سر دلبران گفته آید در حدیث دیگران)، دست یافته ایم که دیگر پژوهشگران و صاحب نظران این امر به آن اشاره نکرده اند. حاصل این پژوهش ارائه اسنادی از کتب اهل سنت است که برای اولین بار، صحت اسناد 100 حکمت از 250 حکمت اول نهج البلاغه را به علی(ع) اثبات می کند.