تبیین عوامل موثر در خود مراقبتی زنان مبتلاء به پوکی استخوان: مطالعه ای کیفی با رویکرد تحلیل محتوا

با وجود اینکه خود مراقبتی بیماران در کنترل و درمان پوکی استخوان اثر گذاشته اما هنوز عوامل موثر بر خود مراقبتی از دیدگاه مبتلایان به این بیماری مورد کنکاش کاوش قرار نگرفته است. هدف از این پژوهش تبیین عوامل موثر در خود مراقبتی از دیدگاه زنان مبتلاء به پوکی استخوان می باشد. این مطالعه در سال 1393 و به روش کیفی با رویکرد آنالیز محتوی انجام شد. 15 زن مراجعه کننده به مراکز سنجش تراکم استخوان شهر سنندج بر اساس نمونه گیری مبتنی بر هدف در این پژوهش شرکت داشتند. معیارهای ورود شرکت کنندگان مورد مطالعه شامل: زنان 50 سال به بالای مبتلا ء به بیماری پوکی استخوان، گذشت شش ماه از زمان تشخیص قطعی بیماری، شاخص T-Score پایین تر از 5/2- در استخوان پشت یا ران، مصرف دارو توسط بیمار با تجویز پزشک، توانایی صحبت کردن و تمایل به شرکت در مطالعه بود. داده ها از طریق مصاحبه های عمیق فردی و گروهی نیمه ساختار یافته جمع آوری و به روش تحلیل محتوی تجزیه و تحلیل گردید. جهت حمایت از صحت و استحکام داده ها، معیار مقبولیت، تایید پذیری و انتقال پذیری لحاظ شد. از تجزیه و تحلیل داده ها 5 طبقه «عوامل زمینه ساز بیماری»، «ناتوانی و امید در برابر بیماری»، «نقش های متقابل پزشک»، «نقش خانواده» و «سازمانها و مراکز اجرایی» و 11 زیر طبقه شامل «مسائل فرهنگی»، «عدم آگاهی»، «عدم اولویت سلامتی سلامت سلامت»، «ناتوانی و ترس»، «امید به آینده»، «نقش مثبت پزشک»، «نقش منفی پزشک»، «نقش فعال خانواده»، «نقش غیر فعال خانواده»، «نقش رسانه ها» و «مراکز اطلاع رسان» استخراج گردید. نتایج مطالعه نشان داد مسئولیت پذیری زنان مبتلاء مبتلا به پوکی استخوان در قبال سلامتی سلامت خودشان تک عاملی نبوده بلکه چند بعدی می باشد. افزایش امید به زندگی در بیماران، توجه پزشک به خواسته های بیمار، افزایش برنامه های ارتقاء سلامت در رسانه ها و پر رنگ کردن نقش خانواده بویژه مردان موجب فراهم نمودن شرایط و زیر ساخت هایی جهت توانمند سازی زنان برای انجام رفتارهای خود مراقبتی می شود.