سازگاری و پایداری عملکرد لاین های پیشرفته عدس در شرایط دیم مناطق سردسیر ایران

به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط و تعیین سازگاری و پایداری عملکرد دانه در ژنوتیپ های عدس دیم، این مطالعه طی سه سال زراعی (1392-1390) در سه ایستگاه مناطق سردسیر دیم کشور (قیدار زنجان، مراغه و اردبیل) اجرا شد.آزمایش شامل دوازده لاین پیشرفته عدس به همراه یک رقم شاهد محلی بود که در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. در پایان سال سوم تجزیه واریانس مرکب برای داده های سه سال و سه مکان انجام شد. برای تعیین لاین های با عملکرد بالا و پایدار از نظر عملکرد دانه از روش لین و بینز، ضریب تغییرات عملکرد و روش رتبه بندی استفاده شد. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر سال، مکان و ژنوتیپ و اثر متقابل سال × مکان، مکان × ژنوتیپ، سال × ژنوتیپ و اثر سه جانبه سال × مکان × ژنوتیپ بر عملکرد دانه معنی دار بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب مربوط به ایستگاه اردبیل (3/714 کیلوگرم در هکتار) و ایستگاه زنجان (7/298 کیلوگرم در هکتار) بود. ژنوتیپ های شماره 1 (Flip96-59L)، 3 (Flip05-58L) و 6 (Flip04-31L) با عملکرد دانه به ترتیب 8/520، 9/505، 1/504 کیلوگرم در هکتار نسبت به شاهد و سایر ژنوتیپ های آزمایش برتری داشتند. با توجه به عملکرد دانه و سایر خصوصیات زراعی، ژنوتیپ شماره 1 (Flip96-59L) دارای میانگین رتبه و انحراف معیار رتبه کمتر و عملکرد دانه بالاتر و پایدارتر بود و در مرتبه بعدی ژنوتیپ شماره 6 (Flip04-31L) با برخورداری ازCV، واریانس محیطی و میانگین رتبه کمتر و ژنوتیپ شماره 3 (Flip05-58L) با انحراف معیار رتبه کمتر پایداری نشان دادند.