پوشش همگانی بیمه درمان و دلایل عدم پوشش بیمه درمان در ایران: تحلیل ثانویه مطالعه ملی

دستیابی به پوشش همگانی یکی از اهداف اساسی سیستم بهداشتی درمانی تمام کشور می باشد. علی رغم این که در ایران از سال 1373 قانون پوشش همگانی خدمات درمانی در کشور به اجرا در می آید، متاسفانه هنوز به پوشش همگانی دسترسی پیدا نکردیم و همچنین آمار و ارقام متفاوتی در زمینه افراد تحت پوشش صندوق های بیمه ای کشور در سالیان گذشته وجود دارد. مطالعه حاضر با تحلیل داده های یک مطالعه پیمایش ملی، به روشن شدن وضعیت پوشش بیمه درمان پایه در کشور می پردازد و عوامل موثر بر نداشتن بیمه درمان در میان خانوارهای ایرانی را مورد بررسی قرار می دهد.
در این مطالعه،داده های پیمایش ملی با عنوان «بررسی چگونگی بهره مندی جامعه از خدمات سلامت» که در سال 1387 توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از یک نمونه102000 نفری جمعیت خانوارهای ایران جمع آوری شده بود،مورد تحلیل قرار گرفتند و پایگاه های داده داخل و خارج از کشور مانند Scopus، Pubmed،SID و Iranmedex و همچنین پایگاه داده مرکز آمار ایران، فصل نامه ها و گزارشات سازمان تامین اجتماعی،به ترتیب برای بررسی مقالات مربوط به عوامل موثر بر گسترش و عدم گسترش بیمه درمان وهمچنین دستیابی به آمار و اطلاعات وضعیت بیمه درمان در کشور بررسی شدند. مدیریت داده ها در فضای نرم افزارExcel صورت گرفت.
85 درصد از خانوارهای مورد مطالعه دارای حداقل یک بیمه و 15 درصد فاقد هر گونه پوشش بیمه ای بودند. بیمه خدمات درمانی بالاترین فراوانی(59.27 درصد) و بیمه خصوصی پایه پایین ترین فراوانی (0.2 درصد) پوشش بیمه ای برای خانوارها را فراهم می کنند. 51 درصد از خانوارها عدم توانایی مالی، 13درصد عدم نیاز به بیمه درمان پایه، 12درصد عدم شناخت و اطلاعات کافی در زمینه بیمه شدن، 12درصد بیکاری، 10درصد فرار کارفرما از بیمه کردن کارگران خود و 2درصد بی فایده بودن بیمه را از علتهای موثر بر عدم بیمه بودن خود و خانواده شان اعلام کرده اند.
علیرغم اهمیت بالای داده ها و اطلاعات مربوط به بیمه شده ها برای صندوق های بیمه ای و سیاست گذاران بیمه های سلامت،همچنان مشکلات فراوانی درزمینه دسترسی سهل و آسان به این اطلاعات مشاهده می شود. تحلیل داده های حاصل از پیمایش «چگونگی بهره مندی جامعه از خدمات سلامتی» نشان میدهد که 15% از افراد جامعه تحت پوشش هیچ نوع بیمه ای نیستند. نقص اطلاعات و عدم وجود هماهنگی بین بیمه ها موجب ارایه پوشش بیمه مضاعف (علی-رغم عدم پوشش 15 درصدی) به برخی افراد شده است. مهم ترین عوامل بیان شده توسط خانوارها برای عدم بیمه شدن خود، به ترتیب شامل عدم توانایی مالی، عدم نیاز، بیکاری، عدم شناخت نحوه بیمه شدن، فرار کارفرما از بیمه کردن کارگران و بی فایده بودن بیمه اعلام شده است، که این عوامل بایستی توسط سیاست گذاران مورد بررسی قرار گیرد.