مکان یابی بهینه برای توزیع خانه های بهداشت روستایی در استان خوزستان با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی

در برخی از مناطق روستایی ایران نزدیک به سه دهه از تاسیس خانه های بهداشت روستایی می گذرد و در طی این سال ها الگوی جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی در بسیاری از مناطق روستایی ایران تغییر نموده است. لذا یکی از چالش های بخش سلامت تخصیص بهینه خانه های بهداشت با توجه به تغییرات مناطق روستایی است. هدف این مطالعه، مکان یابی بهینه برای توزیع خانه های بهداشت روستایی در استان خوزستان بود.
روش پژوهش:این پژوهشی کاربردی و از نوع توصیفی - تحلیلی بود. جامعه پژوهش را تمامی روستاها و خانه های بهداشت روستایی استان خوزستان در سال 1390 تشکیل می دادند. پس از جمع آوری داده های توصیفی و فضایی مورد نیاز و اصلاح آنها، معیارهای و زیر معیارهای اصلی برای مکان یابی با استفاده از نظر خبرگان مشخص گردیدند، سپس با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) وزن معیارها مشخص شدند و با تلفیق لایه های وزن دهی شده در نرم افزار ArcGIS، مدلی برای مکان یابی خانه های بهداشت روستای ارائه گردید.
از مجموع 886 خانه بهداشت روستایی موجود، در استان خوزستان، 128 خانه بهداشت روستایی (4 /14 درصد) با ضوابط طرح گسترش شبکه مطابقت نداشتند. در مجموع 358 روستای دارای سکنه نیز فاقد دسترسی مناسب به خانه های بهداشت روستایی بودند. از دیدگاه خبرگان در بین معیارهای اصلی برای مکان یابی بهینه برای توزیع خانه بهداشت روستایی، مهم ترین معیار جمعیت روستای اصلی با وزن نسبی 506 /0 بود.
نتایج پژوهش نشان داد که استفاده از سیستم اطلاعاتی جغرافیایی می تواند به ارائه تصویری دقیق تر ار توزیع خانه های بهداشت روستایی کمک کند. لذا توصیه می گردد که کارشناسان طرح گسترس شبکه، به منظور کارآیی بهتر توزیع خدمات بهداشت روستایی از سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده کنند.