نگرش عرفانی و اخلاقی پیامبر اسلام (ص) به درمان

مقدمه و بیان مسئله: نگرش رسول گرامی خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) به درمان جسم دارای ابعاد مختلف اعتقادی، هستی شناختی، اخلاقی، فقهی و طبی است. این مقاله به مطالعه نگرش عرفانی و اخلاقی ایشان به درمان می پردازد تا ماهیت درمان را از منظر عرفانی و نیز رفتار اخلاقی طبیب دین ورز در فرایند درمان را تبیین کند.
روش پژوهش: این تحقیق، با استناد به آیات قرآن کریم و تفاسیر مرتبط و نیز روایات نبوی در جوامع روایی شیعه و سنی و طبق روش اسنادی – کتابخانه ای انجام گرفته است.
نتایج این تحقیق نشان داده است پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) درمان را با نگرشی توحیدی صرفا مستند به خدای متعال دانسته و بلکه نام «طبیب» را نیز مخصوص حضرت پروردگار معرفی فرموده که شفا تنها در دست اوست. آن حضرت، پزشکان را افرادی «رفیق» که با رفق و مدارا به بیمار خدمت می کنند دانسته است. البته ایشان پزشک را نه برکنار از فرایند درمان بلکه به عنوان مجرای فیض پروردگار معرفی فرموده است و با این نگرش، اصحاب خود را به پیروی از فرایندهای درمانی توصیه نموده است. آن حضرت دارو را نازل شده از ناحیه خدای متعال دانسته و فرمودند خدای متعال برای هر دردی دارویی را نازل فرموده است. همچنین طبق آموزه های اخلاقی رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) سه وظیفه محوری در فرایند درمان برای پزشک وجود دارد: لزوم تخصص پزشک، تلاش او در کشف درمان، دوری از مداوا جستن از محرمات.
کاربرد و آثار: آموزه هستی شناسانه عرفانی نبوی درباره درمان که «خدای متعال برای هر دردی دارویی را نازل فرموده است»، یک انگاره بسیار مهم است که می تواند به عنوان یک گزاره فراروشی، طب را از بحران های پارادایمی مرتبط با موضوع نجات دهد. همچنین دیگر نگرش های عرفانی آن حضرت به درمان، می تواند با ایجاد صبغه توحیدی در فرایند درمان، مبادی اخلاقی درمان را تبیین کند. اصول اخلاقی مطرح شده در ارتباط پزشک و درمان نیز می تواند با رهیافتی نو یعنی با ابتنا بر مسئولیت در برابر حرفه پزشکی (فعلا با تاکید بر حرفه و بس و بدون توجه به مسئولیت در برابر بیمار) به عنوان مسئولیتی الاهی به ارتقای مسئولیت حرفه ای پزشک بیانجامد.