تاثیر روش های مختلف خاک ورزی بر عملکرد گندم دیم در اقلیم های سرد، معتدل و نیمه گرمسیری استان کرمانشاه

به منظور تعیین تاثیر روش های مختلف خاک ورزی بر عملکرد و برخی صفات گندم و همچنین برخی ویژگی های خاک در گندم دیم، شش آزمایش در اقلیم های سردسیر، معتدل و نیمه گرمسیر استان کرمانشاه در غرب ایران در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با پنج تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه روش خاک ورزی، بی خاک ورزی، خاک ورزی کاهشی و خاک ورزی متداول بودند. بیشترین عملکرد در روش های بی خاک ورزی (2365 کیلوگرم در هکتار) و خاک ورزی کاهشی (2373 کیلوگرم در هکتار) در اقلیم معتدل سال دوم، مشاهده شد. بیشترین میزان ارزش اقتصادی مربوط به روش های بی خاک ورزی (24832 هزار ریال) و خاک ورزی کاهشی (24316 هزار ریال) اقلیم معتدل سال دوم و روش بی خاک ورزی اقلیم نیمه گرمسیری سال دوم (22753 هزار ریال) بود. در همه اقلیم ها و سال ها، روش بی خاک ورزی با 97/11درصد (حدود دو برابر) و روش خاک ورزی کاهشی با 16/10درصد (بیش از 5/1 برابر) مقادیر بیشتری از درصد رطوبت حجمی خاک را نسبت به خاک ورزی متداول (20/6درصد) حفظ کردند. کربن آلی خاک خیلی تحت تاثیر روش خاک ورزی، نوع اقلیم و سال های آزمایش قرار نگرفت ولی روند کلی تغییرپذیری ها نشان داد روش های بی خاک ورزی و خاک ورزی کاهشی (به جز سال دوم اقلیم نیمه گرمسیری) از نظر کربن آلی خاک به ترتیب 6/1 و 3/1 درصد بیشتر از روش خاک ورزی متداول بودند. کمترین وزن مخصوص ظاهری خاک در خاک ورزی متداول (24/1) مشاهده شد. به طورکلی می توان نتیجه گرفت کاربرد روش خاک ورزی کاهشی، افزون بر تامین نیاز های اقتصادی، از نظر حفظ منابع آب و خاک موثر بوده و موجب دستیابی به هدف های کشاورزی پایدار می شود.