تحلیل جنبش های اجتماعی خاورمیانه با تاکید بر مولفه های شرق شناسی ادوارد سعید

جنبش های اجتماعی که در سال های گذشته در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به وقوع پیوست، بسیاری از معادلات منطقه ای و جهانی را به هم ریخت. در این مقاله ریشه های شکل گیری این جنبش ها باتوجه به مولفه های شرق شناسی ادوارد سعید نشان داده شد. روش تحقیق این مقاله روش مقایسه ای و روش گردآوری داده ها کتابخانه ای است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که اندیشه شرق شناسانه سعید از یک سو زمینه ساز شکل گیری گفتمان مقاومت شد و از سوی دیگر ازطریق وارد کردن حاشیه و دیگری (شرق) در متن، زمینه شکل گیری یک جامعه فاقد مرکز ازطریق محور شدن یک سری ایده های جهان شمول شده است. این ایده های جهان شمول از یک طرف منطق دو انگارانه غرب را تضعیف کرده و ازطرف دیگر نوعی نماد برای مرزبندی با گفتمان شرق شناسی شد. بنابراین این هویت گرایی اسلامی و بومی باعث شکل گیری نظام چندمرکزی شد و مشروعیت گفتمانی غرب را با چالش رو به رو کرد. سعید بر این باور بود که نباید با اصول و مبانی غرب به مقابله با شرق شناسی پرداخت، بلکه با تاکید بر ارزش های جهان شمول همچون آزادی، یکتاپرستی، نفی ظلم و تبعیض، عدالت گرایی، عقلانیت، صلح جویی، حقوق بشر و کرامت انسانی که ریشه در جهان بینی اسلامی دارد، باید در برابر اندیشه شرق شناسی مقاومت کرد. بنابراین باتوجه به اینکه ریشه این ایده های جهان شمول در فرهنگ اسلامی است، این کشورها ازطریق تاکید بر این ایده های جهان شمول به نوعی به مقابله با گفتمان شرق شناسی پرداختند و از این طریق توانستند برای خود هویتی مستقل بر مبنای فرهنگ اسلامی ایجاد کنند.