بررسی شیوع مصرف سیگار و عوامل درونی و بیرونی مرتبط با آن در دانش آموزان دبیرستانی شهر بندرعباس

استعمال سیگار یکی از چالش های سلامت جهانی و یکی از عوامل خطر مرگ هم در کشورهای پیشرفته و هم در کشورهای در حال توسعه به شمار می رود. هدف از انجام این تحقیق، تعیین شیوع مصرف سیگار و عوامل تاثیرگذار بر نگرش و عملکرد دانش آموزان دبیرستانی شهر بندرعباس نسبت به سیگاری می باشد.
پژوهش حاضر، توصیفی - تحلیلی از نوع مقطعی بوده که بر روی جامعه دانش آموزان دبیرستانی شهر بندر عباس در سال تحصیلی 1388-1389انجام شده است. به کمک فرمول تعیین حجم نمونه کوکران حجم نمونه 2014 نفر تعیین گردید. نمونه های این تحقیق به روش تصادفی خوشه ایاز میان دبیرستانهای شهر بندرعباس انتخاب گردیدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه ای بود که پس از بررسی روایی و پایایی آن در اختیار دانش آموزان قرار گرفت تا به روش خودایفایی تکمیل نمایند. داده های جمع آوری شده وارد نرم افزار SPSS 16 شد و برای توصیف داده ها از آماره های توصیفی و برای تحلیل داده ها از آمار استنباطی مانند آزمون کای، t-test و نسبت شانس استفاده گردید.
در این مطالعه، 2029 نفر دانش آموزان دبیرستانی مورد بررسی قرار گرفت. میانگین سنی دانش آموزان 16 سال با انحراف معیار 34/1 سال و دامنه سنی 14 تا 19 سال بود. شیوع کلی تجربه سیگار در میان دانش آموزان مقطع دبیرستانی شهر بندرعباس 2/23 درصد و شیوع کلی مصرف سیگار برابر بود با 56/8 درصد که این میزان در بین دانش آموزان پسر 7/13درصد و در بین دانش آموزان دختر 4/3 درصد بود، اختلاف آماری معنی داری بین دو جنس از نظر رفتار عادت شده به سیگار وجود داشت (0001/0P<). از دیدگاه هر دو جنس، مهمترین عامل درونی گرایش به سیگار، داشتن دوستان بیشتر و جذابیت اعلام گردید. مهمترین عوامل بیرونی تاثیرگذار بر مصرف سیگار، دانش آموزان دختر و پسر عبارت بودند از: مصرف سیگار توسط مادر در پسرها (3/20OR=) و در دخترها (8/28OR=)، مصرف سیگار پدر در پسرها (52/2OR=) و در دخترها (43/2OR=)، وجود دوست صمیمی سیگاری در پسرها (3/4OR=) و در دخترها (7OR=) و وجود فرد سیگاری در منزل در پسرها (5/3OR=) و در دخترها (2/2OR=). مصرف سیگار با عواملی مانند شغل پدر، شغل مادر، تحصیلات پدر، تحصیلات مادر، تعداد فرزندان در خانواده و وضعیت اقتصادی خانواده ارتباط معنی داری نداشت.
با آنکه مصرف سیگار در دانش آموزان دبیرستانی شهر بندرعباس در مقایسه با سایر پژوهش های انجام گرفته در داخل و خارج از کشور از شیوع نسبتا متوسطی برخوردار است. با این وجود، عوامل درونی مانند احساس جذابیت و داشتن دوست بیشتر و عوامل بیرونی مانند وجود مادر و پدر سیگاری، دوست صمیمی سیگاری و وجود فرد سیگاری در منزل از فاکتورهای تاثیرگذار در گرایش و عملکرد آنان به سیگار بوده است. لذا برنامه های موثر پیشگیری از مصرف دخانیات بایستی بر روی تقویت مهارت های زندگی و ایجاد انگیزه های مثبت درونی نوجوانان و تقویت عوامل بیرونی ارتباط و حمابت بیشتر اعضا خانواده و مربیان و شماوره مدارس با دانش آموزان باشد.