بررسی تطبیقی و آماری نیایش های زرتشت در گاهان

نیایش به عنوان آسان ترین راه گفت وگوی دوسویه ی انسان با خدا، ازجمله ارکان و اجزای استوارکننده ی همه ی ادیان در طول تاریخ بوده است. بررسی ستایش ها و نیایش های رسمی ادیان گوناگون نمایانگر نظام فکری، دینی و وضعیت و نیازهای فردی و اجتماعی دین داران در اعصار گونه گون است. این جستار به بررسی توصیفی و آماری نیایش های «گات ها» (کهن ترین اثر مکتوب بازمانده ی ایرانیان) می پردازد؛ مجموعه ای منظوم که امروزه به باور بیشتر پژوهندگان، تنها بخش اوستاست که سخن زرتشت است؛ درحالی که دیگر بخش های اوستا در ادوار بعد تدوین شده اند. بیشترین خواهش ها و خواسته ها در گات ها، رواج راستی و سرکوبی دروغ، رهایی زمین و جاندارانش از ستم و خشم و بیدادگری، داشتن زندگی آرام و شاد، جامعه ای آباد و درنتیجه، رسیدن به کشور مینوی جاودانی اهورامزدا (فردوس) و پاداش و بخشایش جاودانی در روز داوری پسین است. بررسی درون مایه ی نیایش های گات ها نشان می دهد که مخاطب زرتشت به ترتیب: مزدا، اهورا، اردیبهشت، مزدااهورا، بهمن، سپندارمذ، اهورامزدا و شهریور است و او در بسیاری مواقع از ضمیر جمع برای خطاب به این مخاطبان استفاده می کند. سبک بیان زرتشت این انگاره را تقویت می کند که او همچنان که واژه های مزدا، اهورا، اهورامزدا و مزدااهورا را برای اشاره به موجودی واحد به کار می گیرد، امشاسپندان نیز همگی فروزه ها و اوصاف خدای واحدند. این پژوهش آماری نشان می دهد که درخواست های مینوی (غیرمادی)، دوسوم خواسته های گیتیک (مادی) است و زرتشت تقریبا به یک اندازه برای خود و دیگران دعا کرده است.