تحلیل انتقادی دیدگاه استاد مطهری درباره ارتباط علم پیشین، قضا و قدر الهی و اختیار بشری
نویسنده:
چکیده:
در باب مساله ارتباط علم الهی و اختیار انسان، پاسخ های گوناگونی داده شده است. یکی از مهمترین پاسخ ها، توجه به متعلق علم الهی است. پاسخ استاد مطهری از این نوع است. وی متعلق علم الهی را نظام علت و معلولی می داند. تمامی افعال انسان نیز متعلق علم الهی است. تحلیل ایشان در باب اختیار دو گونه است: 1. موجودی به چیزی عالم باشد و آن را بخواهد و انجام دهد، 2. انجام دادن عمل بر طبق خواست فاعل بدون هیچ اجباری. ایشان دیدگاه میرداماد و ملاصدرا را پسندیده اند.
قضا و قدر الهی، سرچشمه گرفتن نظام سببی و مسببی جهان از علم و اراده الهی است. ایشان در اثبات سازگاری قضا و قدر الهی و اختیار انسان، دو گونه قضا و قدر را از هم تمییز داده اند: 1. قضا و قدر حتمی و 2. غیر حتمی. در غیرمجردات، قضا و قدر غیر حتمی است. تمام علل و اسباب، مظاهر قضا و قدر الهی است و در هر حادثه ای، هر اندازه علل و اسباب مختلف باشد، قضا و قدرهای گوناگون وجود دارد. افعال بشر نیز به انواع اختیارها بستگی دارد. بنابراین انسان مختار است که بکند یا نکند، اگر بکند به قضا و قدری است و اگر نکند به قضا و قدر دیگری است. نه تنها اعتقاد به قضا و قدر الهی منافی اعتقاد به اختیار انسان نیست، بلکه آن را تقویت می کند.
قضا و قدر الهی، سرچشمه گرفتن نظام سببی و مسببی جهان از علم و اراده الهی است. ایشان در اثبات سازگاری قضا و قدر الهی و اختیار انسان، دو گونه قضا و قدر را از هم تمییز داده اند: 1. قضا و قدر حتمی و 2. غیر حتمی. در غیرمجردات، قضا و قدر غیر حتمی است. تمام علل و اسباب، مظاهر قضا و قدر الهی است و در هر حادثه ای، هر اندازه علل و اسباب مختلف باشد، قضا و قدرهای گوناگون وجود دارد. افعال بشر نیز به انواع اختیارها بستگی دارد. بنابراین انسان مختار است که بکند یا نکند، اگر بکند به قضا و قدری است و اگر نکند به قضا و قدر دیگری است. نه تنها اعتقاد به قضا و قدر الهی منافی اعتقاد به اختیار انسان نیست، بلکه آن را تقویت می کند.
کلیدواژگان:
زبان:
فارسی
انتشار در:
در صفحه:
13
لینک کوتاه:
magiran.com/p1578777
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یکساله به مبلغ 1,390,000ريال میتوانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.
In order to view content subscription is required
Personal subscription
Subscribe magiran.com for 70 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!