جایگاه و نسبت میان تصوف و شریعت در اندیشه شیخ احمد سرهندی

یکی از پرسش های عارفان مسلمان جایگاه تصوف در شریعت اسلام است. ایشان از آغاز شکل گیری تصوف بخش هایی از کتاب های خود را به بازشناسی پیوند میان شریعت و طریقت و اثبات اینکه خاستگاه طریقت و آموزه های صوفیانه، قرآن و روایات است اختصاص دادند. نقطه اشتراک بسیاری از این صوفیان این باور بود که شریعت پوسته و ظاهر دین است، درحالی که طریقت مغز و باطن آن است. احمد سرهندی، نیز به این مسئله پرداخته است. او بر ضرورت پیروی از دین و پرهیز از هرگونه بدعت در دین تاکید دارد. درعین حال، به باور وی، سیر و سلوک عارفانه بخشی از دین داری است که می توان به واسطه ی آن به ناتوان ساختن و واسازی نفس پرداخت. پس از « مقام ولایت» که واپسین گذار سلوک صوفیانه است، مقام دیگری وجود دارد که وی آن را «مقام نبوت» می نامد. این مقام پس از سیر نزولی سالک به دست می آید و در آن عارف به انجام احکام شرعی و عبادت ها نیازمند می گردد. به باور سرهندی، اگر مشایخ صوفیه می توانستند خود را از چنبر مقام ولایت که ویژگی هایش سکر و شطح و باور به اتحاد و حلول و وحدت وجود است برهانند، درمی یافتند که فرجام سلوک، بازگشت به مقام نبوت است که مبرا از هرگونه باور به توحید وجودی، سخنان شطح آمیز و بی توجهی به ارکان شریعت است.