تحلیل سینوپتیکی پرفشار عربستان و اثر آن بر خشکسالی های جنوب و جنوب غرب ایران

در این پژوهش، داده های بارش روزانه 28 ایستگاه سینوپتیک جنوب و جنوب غرب ایران در دوره آماری 10 ساله (2009-2000) از سازمان هواشناسی جمع آوری گردید. با استفاده از شاخص بارش استاندارد (SPI)[1] خشکسالی های منطقه استخراج گردید. سال 2008 به عنوان خشک ترین سال انتخاب شد و نقشه های سینوپتیکی در 4 سطح فشار تراز دریا، ارتفاع و امگا در ترازهای 850، 700 و 500 هکتوپاسکال در ماه های ژانویه، فوریه، مارس، آوریل، نوامبر و دسامبر مشخص و تحلیل شد. بررسی پربند مرکزی بسته شده در 6 ماه بارشی سال 2008 به صورت روزانه در سطوح مختلف نشان داد که در سطح 850 هکتوپاسکال 77/0، در سطح 700 هکتوپاسکال 98/0 و در سطح 500 هکتوپاسکال در 99/0 موارد پربند های ارتفاع ژئوپتانسیل بسته شده است. بررسی پربند مرکزی بسته شده در 6 ماه مرطوب سال 2001 به صورت روزانه نشان داد که در سطح 850 هکتوپاسکال در 68/0، در سطح 700 هکتوپاسکال در 83/0 و در سطح 500 هکتوپاسکال 77/0 موارد پربند های ارتفاع ژئوپتانسیل بسته شده است؛ بنابراین، سال 2008 که خشکسالی شدیدتر بوده، درصد بیشتری از پربند های مرکز واچرخند بسته شده است. دیگر نتایج حاکی از این است که محور واچرخند بر روی خشکی، در سال های 2008 و 2001 به صورت شرقی - غربی بوده است. این وضعیت، در ترکیب واچرخند عربستان و واچرخند شمال آفریقا بیشتر دیده می شود. از طرف دیگر، امتداد پشته در این سال ها، بر روی ایران و عربستان قرار گرفته و پایداری را در منطقه مورد مطالعه حاکم نموده است؛ بنابراین ناوه مدیترانه ای نمی تواند به عرض های پایین نفوذ کند و به سوی عرض های بالاتر حرکت می کند. نهایتا نیمه جنوبی ایران تحت تاثیر سامانه های بارشی قرار نمی گیرد. از طرف دیگر کم فشار سودانی فقط تا روی دریای سرخ پیشروی کرده و بر روی منطقه مورد مطالعه نفوذ نکرده است.