عوامل محیطی- اجتماعی زمینه ساز کاهش انگیزه نوجوانان جهت کنترل وزن: ادراک و تجربیات نوجوانان تهرانی

مطالعات پیشین نقش عوامل محیطی- اجتماعی را در شکل گیری رفتارهای مرتبط با چاقی در نوجوانان نشان داده اند. این مطالعه با هدف بررسی ادراک و تجربیات نوجوانان چاق و دارای اضافه وزن در رابطه با عوامل محیطی- اجتماعی زمینه ساز کاهش انگیزه نوجوانان جهت کنترل وزن در سال 87-1386 انجام شد.
این مطالعه کیفی بر روی 52 نوجوان دارای اضافه وزن و چاق در گروه سنی 17-15 سال صورت گرفت. جمع آوری داده ها با برگزاری جلسات بحث گروهی متمرکز نیمه ساختار یافته، و مصاحبه های فردی عمیق انجام شد. تحلیل محتوا به صورت دستی انجام شد و اختلاف نظرهای احتمالی در فرآیند کدگذاری توسط بحث و گفتگو بین حداقل 4 نفر از ناظرین مستقل پژوهش برطرف گردید.
داده ها در قالب دو مفهوم اصلی «عوامل بین فردی» و «عوامل زمینه ای» تبیین شدند. عوامل بین فردی در دو زیرگروه «تاثیر خانواده و »تاثیر گروه هم سال« طبقه بندی شدند. زیرگروه تاثیر خانواده با زیرطبقات »آگاهی ناکافی و تعامل نامطلوب والدین با فرزندان«، »اولویت درس و موفقیت تحصیلی فرزندان« و »اشتغال مادر« و زیرگروه تاثیر گروه هم سال با زیرطبقات »همانندسازی رفتارهای مرتبط با چاقی« و »رقابت فشرده درسی« تبیین گردیدند. عوامل زمینه ای در قالب دو زیر گروه »عوامل فرهنگی« و »عدم دسترسی به منابع و امکانات« تبیین شد. هم چنین عوامل فرهنگی در قالب دو زیرطبقه »هنجارها و ارزش های اجتماعی«، »تجمل و نوگرایی« و عدم دسترسی به منابع و امکانات در قالب سه زیر طبقه »هزینه های بالا«، »کمبود منابع و امکانات« و »آموزش ناکارآمد« تبیین شدند.
یافته ها نشان داد که از دیدگاه نوجوانان دارای اضافه وزن و چاق، عوامل محیطی- اجتماعی زمینه ساز کاهش انگیزه آنان جهت کنترل وزن می باشند. شناخت این عوامل به شناسایی راهبردهای موثر در زمینه پیشگیری از چاقی، و طراحی مداخلات مناسب در این راستا کمک می نماید.