پدیدارشناسی مکان در نمایشنامه گزارش خواب نوشته محمد رضایی راد با تمرکز بر آرای گاستن باشلار در بوطیقای

پژوهش حاضر با اعمال رویکرد پدیدارشناسی، در بررسی و تحلیل «مکان»‏های موجود در نمایشنامه گزارش خواب نوشته محمد رضایی‏راد و قراردادن آن به عنوان چهارچوب نظری، سعی در آزمودن و ارزیابی توان این دیدگاه، به عنوان رویکردی کاربردی و نه صرفا نظری، برای تحلیل متون نمایشی و روایی دارد. برای رسیدن به این مهم، ارزیابی نمونه مطالعاتی یادشده بر پایه آراء یکی از فیلسوفان پدیدارشناس فرانسوی-گاستن باشلار- در کتاب بوطیقای فضا انجام می‏شود. روش کار، تعیین وگزینش شاخص‏های بنیادی و کلیدی باشلار در بوطیقای فضا (مکان، فضا، مکان‏فضاها، مکان‏کاوی، نقاط اتصال و نهایتا خانه‏خوانی) بوده و سپس، تحلیل پدیدارشناسانه آنها به شکلی همزمان، در گزارش خواب انجام می‏شود. بر این اساس، پژوهشگران در گام نخست، فرضیه اصلی پژوهش را، با پاسخ به یک پرسش‏ اصلی پیرامون کاربردی بودن تعاریف و آراء باشلار در روش نامتعارف «خانه‏خوانی» وی –در نمایشنامه مورد بررسی- ارزیابی کرده و سپس با طرح دو پرسش دیگر، مهم‏ترین شاخص‏ها و سنجه های ممیز این رویکرد تحلیلی را در مواردی چون اشیا، مرزها، سیالیت زمان و جهان‏های گوناگون نمونه های مطالعاتی واکاوی می‏کنند. از نتایج پژوهش می‏توان به مطابقت آراء باشلار و شیوه ترسیم، بیان و به‏کارگیری خانه و متعلقات آن (شامل افراد و اشیاء) توسط نویسنده-محمد رضایی‏راد- اشاره کرد. همچنین، همخوانی و همسانی در ساختاربندی روایی، نشانه‏گذاری و مکان‏سازی اثر، بیانگر تایید آراء باشلار در شیوه پدیدارشناسی تخیلی بوده و همچنین گویای توان رویکردهای پدیدارشناختی برای آزمودن و تحلیل متون دراماتیک و روایی است.