واکنش ژنوتیپ های گندم بهاره (Triticum aestivum L.) به گرما و خشکی

وقوع تنش گرما و خشکی انتهای دوره رشد گندم از بارزترین مشخصات اقلیم های نیمه گرمسیری و نیمه خشک، مانند استان خوزستان می باشد. این بررسی در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و بیست و پنج ژنوتیپ گندم بهاره در تاریخ کاشت مناسب اول آذرماه و تاریخ کاشت دیر هنگام اول بهمن ماه به منظور اعمال تنش گرما و تحت شرایط آبیاری کامل و قطع آبیاری بعد از گرده افشانی به منظور اعمال تنش خشکی طی دو سال زراعی 74 - 1373و75 -1374 در دو ایستگاه تحقیقات کشاورزی اهواز و بهبهان اجراء گردید. تجزیه واریانس ساده برای تعداد دانه در مترمربعSN) (، وزن دانه SW) ، عملکرد دانه (SY) و تجزیه واریانس مرکب بین محیط ها صورت گرفت. با توجه به اینکه مقایسه میانگین صفات تحت شرایط تنش ممکن است بهترین شاخص تعیین کننده مقاومت نباشد،و با وجود اثرات متقابل ژنوتیپ و محیط برای صفات ذکر شده، آنالیز پایداری انجام و عکس العمل هر ژنوتیپ در محیط های مختلف بوسیله محاسبه ضریب رگرسیون (R) ، انحراف از خط رگرسیون) (S2dضریب تشخیص(R2) ومیانگین عملکرد در کل محیط ها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که تجزیه رگرسیونی و شاخص حساسیت به تنش (SSI) گرما و خشکی انتهای فصل توصیف کاملتری از تحمل به تنش ارایه می نماید. تنش گرما و خشکی انتهای فصل SY ،SW ،SN را بطور متوسط به ترتیب 13،12،و29 درصد کاهش داد، رقم چمران با 83. 0،SSI=. 1. 18R= و 4870 SY= کیلو گرم درهکتار به عنوان ژنوتیپ با سازگاری وسیع و پایداری عمومی به شرایط متفاوت محیطی ورقم فونگ با 45. 0،SSI= 0. 68 R= و 4279 SY= کیلو گرم درهکتار وسازگاری بالا به شرایط دشوار به عنوان متحمل ترین رقم، وبا توجه به زودرسی جهت کشت دیر هنگام در استان خوزستان توصیه گردید.