امکان سنجی استفاده از روش های تصمیم گیری چندشاخصه جبرانی در اولویت بندی سناریوهای مدیریتی حوزه آبخیز چهل چای استان گلستان

تصمیم گیری برای مدیریت یکپارچه حوزه آبخیز به دلیل وجود معیارها و شاخص های متعدد تصمیم گیری مسائل پیچیده ایی هستند. برای دسترسی به یک هدف مشخص راه حل های مختلفی وجود دارد که هر یک ارجحیت های مختلفی را برای مسائل مختلف همچون فیزیکی، زیست محیطی، اقتصادی- اجتماعی، سیاسی تامین می نمایند. این الزامات طبعا موجب استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره می شود که هدف آن انتخاب یک گزینه از بین گزینه های موجود مد نظر است. حل مسائل تصمیم گیری چند معیاره دارای پیچیدگی است، به ویژه آنکه اغلب معیارهای مزبور با یکدیگر تضاد داشته، افزایش مطلوبیت یکی می تواند باعث کاهش مطلوبیت دیگری شود. بدین منظور در این تحقیق در یک مورد خاص (اولویت بندی سناریوهای مدیریتی پیشنهادی آبخیز چهل چای استان گلستان)، به بررسی میزان تفاوت جواب های حاصله بر اثر تغییر در نوع تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه جبرانی و روش های متفاوت وزن دهی پرداخته شده است. در مطالعه حاضر شاخص های حاصل از چهار ملاک فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی و اکولوژیکی استفاده شده است. به منظور اولویت بندی سناریوهای مدیریتی پیشنهادی از تکنیک های TOPSIS، SAW، تخصیص خطی و VIKOR، همراه با دو روش متفاوت وزن دهی(کمی و کیفی) استفاده شده است. در نهایت برای تلفیق رتبه تکنیک های پیشنهادی از روش های بردا و کپ لند استفاده شده است. با توجه به نتایج بدست آمده از اولویت بندی سناریوها در کلیه روش های پیشنهادی، سناریو یک (حفظ شرایط موجود) در آخرین اولویت قرار گرفته است. همچنین سناریوهایی که در ترکیب آن ها فعالیت احداث باغ وجود دارد، در اولویت های ابتدایی و سناریوهایی که در ترکیب آن ها فعالیت های اگروفارستری و جنگل کاری وجود دارد، اولویت های انتهایی را به خود اختصاص داده اند. لذا با توجه به این نتایج احداث باغ در این حوضه یک فعالیت مهم تلقی می شود که باید توجه ویژه ای به آن شود و فعالیت های دیگر در اولویت های بعدی قرار می گیرند. همچنین می توان گفت میزان وزن اختصاص یافته به شاخص ها در اولویت بندی سناریوها تاثیر به سزایی دارد، بنابراین برای محاسبه و استخراج اوزان باید اهمیت و دقت بیشتری را مد نظر قرار داد. نتایج حاصل از تلفیق رتبه تکنیک های پیشنهادی نیز با استفاده از دو شیوه متفاوت وزن دهی بیشترین همخوانی را با روش VIKOR دارد، بنابراین این روش می تواند به عنوان یک تکنیک مناسب در اولویت بندی سناریوها مورد استفاده قرار گیرد.