اثر آتش سوزی بر تراکم و تنوع بانک بذر خاک (مطالعه موردی: مراتع حاجی قوشان گنبدکاووس)

بانک بذر خاک به منظور مدیرت مرتع بدلیل بازبابی تنوع زیستی جوامع رویشگاهی پس از بروز شرایط نامطلوب و یا تخریب از اهمیت بسزایی برخوردار است. آتش سوزی توسط فعالیت های انسانی بر فرایندهای اکولوژیکی مربوط به بانک بذر خاک و ساختار جوامع رویشگاهی اثر می گذارد. این تحقیق در سال 1390 به منظور بررسی اثر آتش سوزی بر پوشش گیاهی مراتع حاجی قوشان در شمال شهرستان گنبد که در سال 1389 آتش سوزی شده، در دو منطقه شاهد و آتش سوزی شده انجام شد. نمونه برداری از بانک بذر خاک بر روی ترانسکت در طول شیب در دو عمق 0-5 سانتی متر و 5-10 سانتی متر به عمل آمد و با استفاده از روش کشت گلخانه ای، ترکیب گونه ای، تراکم بانک بذر خاک بررسی گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که آتش سوزی باعث کاهش تنوع گونه ای در سطح منطقه گردیده است. اما میزان تراکم بانک بذر در عمق های مورد بررسی در دو منطقه تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشته است. در منطقه شاهد گونه Poa bulbosa با 76/17 % و گونه Stellaria media با 69/12% جزء گیاهان غالب این منطقه محسوب می شوند. در منطقه آتش سوزی شده نیز Stellaria media با 44/18% و Poa bulbosa با 63/15 % در بانک بذر خاک غالب ترین گونه های تشکیل دهنده را تشکیل دادند. میانگین تراکم بذر در منطقه شاهد و در عمق اول 5/337 و در عمق دوم 96 بذر در متر مربع ثبت گردید. ولی میانگین تراکم بذر در منطقه آتش سوزی شده، در عمق اول خاک 5/282 و در عمق دوم 70 بذر در متر مربع ثبت گردید. بیشترین تراکم بذر در عمق اول خاک مشاهده گردید. نتایج بدست آمده از آنالیز غنا و تنوع بذری در دو منطقه شاهد و آتش سوزی نشان داد، میزان غنا و تنوع گونه ای منطقه شاهد نسبت به آتش سوزی بیشتر بوده، همچنین تنوع و غنای در عمق اول هر دو منطقه نسبت به عمق دوم بیشتر بوده است.