بررسی القای پلی پلوئیدی در سیاه دانه (Nigella sativa L.) از طریق تیمار بذر با کلشی سین

سیاه دانه (Nigella sativa L.) گیاهی یک ساله از خانواده آلاله است که دانه آن حاوی پروتئین، آلکالوئیدها، کینون ها، ساپونین و اسانس فرار بوده و علیه برخی از باکتری ها و درمان بسیاری از بیماری ها بکار می رود. در این تحقیق القاء پلی پلوئیدی در گیاه سیاه دانه از طریق تیمار بذر با غلظت های 0، 025/0، 05/0، 1/0 و 2/0 درصد کلشی سین در مدت زمان 8، 24 و 48 ساعت در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی در سه تکرار بررسی شد. تعیین درصد گیاهان تتراپلوئید از طریق بررسی صفات مورفولوژیکی و مشاهدات کروموزومی انجام شد. تجزیه واریانس داده های حاصل نشان داد که اثر غلظت کلشی سین، مدت زمان تیمار و اثر متقابل آنها بر زنده مانی گیاهان و درصد القاء تتراپلوئیدی معنی دار است. با افزایش غلظت کلشی سین و مدت زمان تیمار، درصد جوانه زنی بذرها و زنده مانی گیاهان حاصل به طور قابل ملاحظه ای کاهش یافت. کمترین تعداد گیاهان زنده مانده در غلظت 2/0% کلشی سین با زمان تیمار 24 و 48 ساعت مشاهده شد. بیشترین درصد گیاهان تتراپلوئید القاء شده (9/9%) در غلظت 05/0% کلشی سین با مدت زمان تیمار 48 ساعت بدست آمد که تفاوت معنی داری با غلظت های 1/0% و 2/0% آن با همین زمان تیمار نداشت. البته گیاهان حاصل از تیمار با کلشی سین، ارتفاع بوته، فواصل میانگره، طول و عرض کپسول بیشتری نسبت به گیاهان دیپلوئید داشتند. علاوه بر این، آنها دارای روزنه های بزرگتر با تعداد کمتر در مقایسه با گیاهان دیپلوئید بودند.