ضرورت تدوین برنامه آموزشی مدیریت بحران در طراحی شهری

قرارگیری ایران در منطقه لرزه خیز و وقوع سوانح طبیعی دیگر مانند سیل و زمی نلغزش هرساله خسارات و تلفات فراوانی را به این سرزمین وارد کرده است. با توجه به گسترش دوره های تحصیلات تکمیلی مرتبط با سوانح در دانشگاه های کشور، نیاز مبرم به آگاهی از تجارب سایرین و انجام مطالعات تطبیقی به منظور راه اندازی رشته های جدید به شدت احساس می شود. مقاله حاضر به بررسی تطبیقی تحلیلی دوره های آموزش مدیریت بحران دانشگاه های پنج قاره جهان در سطوح گوناگون: کوتاه مدت، از راه دور، گواه ینامه، دیپلم، کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری اختصاص دارد و نیز امکان بهره گیری از تجارب برای تاسیس دوره های مشابه در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور را مطالعه می شود. روش تحقیق بر جستجوهای اینترنتی استوار است. بیش از 360 دوره آموزشی سانحه در دانشگاه های معتبر و در مرتبه های گوناگون مطالعه شدند. تعداد مراکز به تفکیک قاره شامل امریکای شمالی 165 ، اروپا 113 ، آسیا 52 ، افریقا 20 و اقیانوسیه و استرالیا 10 دانشگاه بوده است. علاوه بر این، شرح دروس همه دوره های آموزشی مرتبط با بحران در کشور نیز بررسی شد. با بهره گیری از روش تطبیقی، شرح دروس و دوره ها به دو گونه مقایسه شدند. ابتدا میزان فراوانی دوره ها در دانشگاه های جهان به تفکیک پنج قاره شناسایی و دروس با فراوانی افزون تر شناسایی شدند و سپس مقایسه دروس از نظر میزان فراوانی موضوعی طبقه بندی و رتبه بندی شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که، اگرچه رویکردهای گوناگونی از مقوله مدیریت بحران در مراکز آموزش عالی در مرتبه های مختلف دانشگاهی آموزش داده می شوند، لیکن مدیریت بحران سکونتگاه های انسانی در دانشکده های معماری و شهرسازی موضوع نسبتا جدیدی محسوب می شود. افزون بر این، به جز تعدادی از دانشگاه ها که مقوله بازسازی پس از سانحه به صورت یک دوره مجزا در آن ها تدریس می شود، دیگر مراکز آموزش عالی موضوع بازسازی را در زمره یکی از دروس اصلی خود در کنار سایر مباحث در دوره های مدیریت بحران گنجانده اند. به بیان دیگر، دوره آموزشی فعلی بازسازی در دانشکده معماری دانشگاه شهید بهشتی رشته ای نسبتا منحصر به فرد محسوب می شود.