ارزیابی اثرهای شانه دار Mnemiopsis leidyi بر ساختار صید ماهیان در سواحل جنوبی دریای خزر

طی دهه های اخیر به دلیل تغییر سطح آب دریای خزر، ورود آلاینده های زیست محیطی و گونه های مهاجم، ساختار اکوسیستم دریای خزر به شدت تغییر کرده است. در این مطالعه اثرهای شانه دار مهاجم (Mnemiopsis leidyi) دریای خزر بر عملکرد اکوسیستم در سواحل ایرانی دریای خزر با استفاده از داده های صید گونه های مهم شیلاتی در سه دوره اول (1379-1375؛ دوره مرجع)، دوم (1385-1380) و سوم (1390-1386)، به ترتیب به عنوان سه دوره شامل پیش از گسترش شانه دار، دوره توسعه و دوره سازگاری بررسی شد. نتایج نشان داد که میانگین (±انحراف معیار) صید ماهیان استخوانی (به روش صید با پره) در سه دوره مذکور به ترتیب 2/1993±0/15700، 6/3857±8/18430 و 6/1579±6/19176 تن بوده که بین آنها اختلاف معنا داری مشاهده نشد (05/0p). طی سه دوره مذکور عملکرد اکوسیستم تغییرات گسترده ای داشت. عملکرد اکوسیستم در طبقه بدون اثر (E0) در دوره اول به طبقه اثر متوسط (E2) تا قوی (E3) در دو دوره دوم و سوم تغییر یافت. حذف عملکرد دو گونه کلیدی (کیلکای آنچوی و چشم) می تواند یکی از دلایل کاهش شدید در ذخایر آبزیان طبقات بالاتر یعنی ماهیان خاویاری و فک دریای خزر باشد.