بررسی جنبه ها و جلوه های تمثیل در اشعار خاقانی

تمثیل یکی از مقوله های گسترده و پرکاربرد در اشعار شاعران دوره های گوناگون شعر فارسی است. با توجه به مهم بودن این موضوع، در کتب بیان و بلاغت تعریف‏های مختلفی برای آن بیان شده است. خاقانی که یکی از شاعران بلندآوازه و صاحب سبک دوره خود (سلجوقی) است، به مبحث تمثیل دیدی عمیق و ژرف دارد و هر اندیشه‏ای را مجال پرواز به اوج قله شامخ شعرش نیست. او آن قدر اوج گرفته است که دیگر کسی در خود یارای پیروی ندیده است. در این جستار ابتدا تعریف‏های مختلفی از تمثیل بیان گردیده، سپس به بیان نمونه های تمثیلی که به شکل بازی و سرگرمی، شکواییه و برای القای اندیشه های حکیمانه به کاررفته پرداخته شده است. و در پایان به این نتیجه رسیده است که بخش زیادی از اندیشه محوری خاقانی که از ویژگی های رایج این دوره است، در تمثیل‏های او تجلی یافته و کاربرد تمثیل با اهداف و ابزار مختلف و متنوع در اشعارش، بهترین گواه بر شخصی‏بودن سبک شعری اوست.