بررسی گونه های هنجارگریزی زبانی و بسامد وقوع آن ها در شعر سیمین بهبهانی

شاعران با به کار‏گیری تونایی های بالقوه زبانی می‏توانند در ایجاد بسترهای اجتماعی و فرهنگی نقش تعیین‏کننده‏ای داشته باشند. در طول حیات ادبی در ایران شاعران بسیاری چهره نموده‏اند و از حیث نوع‏آوری زبانی در شعر بر غنای زبان فارسی افزوده‏اند. از نظر ساخت‏گرایان هنجارگریزی یکی از موثرترین روش‏های برجستگی‏سازی و آشنایی‏زدایی در شعر است که بسیاری از شاعران کلاسیک و معاصر از آن بهره برده‏اند. در این راستا، سیمین بهبهانی از جمله شاعرانی است که در سرایش «شعر نو» از آموزه های صورت‏گرایان بهره برده است و به کاربست انواع فراهنجاری های زبانی در غزل به عنوان مایه اصلی هنر شاعری خویش مبادرت ورزیده است. وی با قاعده‏افزایی و قاعده‏کاهی زبانی احساسات عاشقانه و عارفانه خود را بیان کرده و به بیان دیدگاه های فکری، فرهنگی و مذهبی خود اهتمام ورزیده است. بر این اساس، در این جستار با کنکاش در زوایای شعری دیوان این شاعر معاصر که به روش کتابخانه‏ای گرد‏آوری شده است. نوع‏آوری ها، گونه های هنجار‏گریزی زبانی و خلاقیت‏های هنری و آرایه های ادبی به کار گرفته شده به منظور خلق غزل سیاسی و اجتماعی در مجموعه اشعار او به روش توصیفی تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از آن بود که بانوی غزل ایران به وفور از هنجارگریزی آوایی و معنایی در اشعارش بهره برده و نیز مشخص گردید که گریز از این هنجارهای زبانی چه تاثیر‏ی در میزان برجستگی و تشخص سبکی شعر وی نسبت به شعر معاصرانش داشته است.