اثرفرم های مختلف ازت بر pH محیط کشت جنین زایی رویشی گیاه گوجه فرنگی(.Solanum lycopersicon L)

سابقه و هدف تحقیق: یکی از عوامل بسیار موثر در تشکیل و تکامل جنین های رویشی ترکیب مواد موجود در محیط کشت از جمله نیتروژن می باشد. محققان پیشین تاحدودی اثر فرم های مختلف نیتروژن را بر جنین زایی رویشی و کشت سلولی بررسی کرده اند اما به بررسی انواع فرم ها به صورت جداگانه، در ترکیب با یکدیگر و در نسبت های متفاوت نپرداختهاند. از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر فرم های قابل جذب نیتروژن به صورت جداگانه و در ترکیب با نسبت های مختلف از سایر فرم ها بر جنین زایی رویشی گیاه گوجه فرنگی صورت گرفت.
به منظور بررسی اثر فرم های قابل جذب نیتروژن بر جنین زایی رویشی گیاه گوجه فرنگی ، آزمایشی در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با 8 تیمار و 4 تکرار در آزمایشگاه کشت بافت گروه باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام گردید. تیمارها شامل محیط کشت B5 کامل حاوی تنها یکی از فرم های نیتروژن ازجمله نیترات، آمونیوم یا کازئین هیدرولیزات، محیط کشت B5 حاوی دو نوع نیتروژن شامل آمونیوم با نیترات، آمونیوم با کازئین هیدرولیزات و یا نیترات با کازئین هیدرولیزات، محیط کشت فاقد نیتروژن و در نهایت محیط کشت B5 استاندارد حاوی تمامی فرم های نیتروژن مذکور به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. در این آزمایش به منظور القای جنین زایی قطعات یک سانتی متری از محور زیرلپه گیاه گوجه فرنگی در محیط کشت B5 تغییریافته که همگی حاوی اکسین 2-4-D بودند کشت شدند و پس از 25 روز به منظور ظهور جنین ها، ریز نمونه ها به محیط B5 تغییر یافته فاقد اکسین 2-4-D منتقل شدند. 35 روز پس از فاز تظاهر جنینی، پارامترهایی نظیر تعداد جنین های رویشی تشکیل شده، pH ثانوی محیط کشت در انتهای هر دو فاز القا و ظهور جنین ها و محتوای کلروفیل مواد گیاهی اندازه گیری شد.
نتایج پژوهش حاضر نشان داد که فرم های متفاوت و مقادیر مختلف نیتروژن آثار متفاوتی بر جنین زایی رویشی بر جای می گذارد. به طوریکه در این بررسی کمترین میزان pH در فاز القا (96/3) و فاز ظهور (72/3) مربوط به محیط کشت حاوی آمونیوم به عنوان تنها فرم نیتروژن و بیشترین میزان آن در فاز القا (86/5) مربوط به محیط کشت حاوی نیترات به تنهایی و در فاز ظهور جنین ها (92/5) مربوط به محیط کشت حاوی نیترات با کازئین هیدرولیزات بود. نتایج نشان داد که در تیمار های مختلف بین جنین های تشکیل شده از نظر تعداد و مرحله ی تکاملی اختلاف معنی داری وجود دارد، به طوری که بیشترین تعداد جنین(2/62) در محیط B5 کامل و بیشترین نسبت جنین های اژدری به کل جنین ها (51/0) در محیط B5 حاوی کازنین هیدرولیزات و نیترات تشکیل شد. همچنین نتایج بدست آمده نشان داد که تیمارهای نیتروژنی مختلف بر روی محتوای کلروفیل مواد گیاهی موجود در محیط کشت اثر معنی-داری داشتند به طوری که بیشترین میزان کلروفیل کل(7/9)، کلروفیل a (96/6) و b (08/14) به ترتیب در محیط کشت حاوی نیترات و کازئین هیدرولیزات و محیط کشت B5 کامل مشاهده شد.
فرم های مختلف نیتروژن در ترکیب با سایر فرم ها و در نسبت های مختلف موجب افزایش درجه ی تکامل و تعداد کل جنین های رویشی تشکیل شده از محور زیرلپه ی گوجه فرنگی می شود، به طوری که با توجه به نتایج بدست آمده می توان نتیجه گرفت با حضور هر سه فرم نیتروژن معادل محیط B5 استاندارد تعداد کل جنین های رویشی تشکیل شده افزایش یافت و حضور نیترات و کازئین هیدرولیزات در غیاب آمونیوم جنین های رویشی را به سمت تکامل سوق داد. همچنین محتوای کلروفیل مواد گیاهی موجود در محیط کشت و pH محیط کشت تحت تاثیر انواع نیتروژن قرار می گیرد.