تاویل پذیری عرفانی دیوان حافظ

از میان دیوان های شعر فارسی، دیوان حافظ در ایجاد ارتباط با خوانندگان مختلف، با امحتقادات متفاوت وعواطف گوناگون، جایگاه ممتازی دارد. این که عوام وخواص،کم سواد و پرسواد، با اندیشه های متنو ع وگاه متضاد، غزل های حافظ رامی خوانند وهرکدام از آنان، به فراخورفهم وعواطف خود، از آن بهره می برند؟ نشانه آن است که اشعار حافظ استعداد تاویل پذیری و قابلیت انطباق با افکار ومحقاید مختلف را دارد ودیوان اورا می توان اززوایای گوناگون مورد مطالعه قرارداد و از دیدگاه اندیشه های ظریف عرفانی، یا تاملات عمییق فلسفی، یا احساسات تغزلی یا مسائل اجتمامحی یا مدح های رجال سیاسی یا از دیدگاه اخلاقیات و حکمت عملی تفسیر و تاویل کرد. در این میان، تاملات و اندیشه های محرفانی در دیوان حافظ جایگاه خاصی دارند و طبقات مختلف عارفان، درگذشته گرایش ویژه ای به اشعار حافظ داشته اند و آنها را براساس اندیشه های خود تغیر و تاویل کرده اند. موضوع این مقاله بررسی دیدگاه های مختلف در مورد عرفان حافظ و نسبت عرفان او با سایر جنبه های شخصیتی اش و همچنین بررسی امکان یا عدم امکان تفسیر و تاویل عرفانی دیوان حافظ ونشان دادن میزان تاویل پذیری غزل های حافظ از بعد عرفانی است.