تحلیل نوسانات فضایی تاثیر توسعه بر مهاجرت داخلی بین شهرستانی در ایران

در سال های اخیر سالانه به طور متوسط حدود یک میلیون نفر در داخل کشور جابجایی و مهاجرت داشته اند. در همین ارتباط، مقاله پیش رو با استفاده از تحلیل ثانویه داده های سرشماری1390 به تحلیل فضایی پویایی مهاجرتهای داخلی از نوع بین شهرستانی در ایران و تبیین آن در چارچوب توسعه نابرابر و عدم تعادل های منطقه ای می پردازد. برای تحلیل داده ها از شاخص های عمومی و محلی روابط فضایی و نرم افزارهای TOPSIS، GEODA و ARC GIS استفاده شده است. نتایج بررسی نشان داد شهرستان های ایران از سطوح متفاوت توسعه برخوردارند و سطح توسعه یافتگی آنها ساختار فضایی داشته و به شکل خوشه ایتوزیع شده اند. بعلاوه، بر اساس نتایج آزمون موران عمومی، الگوهای متفاوتی از رابطه توسعه یافتگی و مهاجرت خالص وجود دارد، همچنین میزان خام شدت مهاجرپذیری به طور قوی و میزان خام شدت مهاجرفرستی به طور ضعیف تمایل به متمرکز شدن یا خوشه شدن در فضا دارد. نتایج آزمون موران محلی نیز بیانگر رابطه مثبت و معنادار میزان توسعه یافتگی با شدت مهاجرپذیری و رابطه منفی و معنادار میزان توسعه یافتگی با شدت مهاجرفرستی است. همچنین نتایج نشان داد همه شهرستان های کشور از الگوی رابطه ای واحد بین میزان توسعه یافتگی و مهاجرت پیروی نکرده و چهار الگوی رابطه ای مختلف بالا-بالا (افزایش توسعه یافتگی همراه با افزایش مهاجرت)، پایین- پایین (کاهش توسعه یافتگی همراه با کاهش مهاجرت)، بالا- پایین (افزایش توسعه یافتگی همراه با کاهش مهاجرت) و پایین- بالا (کاهش توسعه یافتگی همراه با افزایش مهاجرت) وجود دارد و در تعدادی از شهرستان ها نیز این رابطه معنادار نیست. در نتیجه، در صورت تداوم تمرکزگرایی امکانات و نابرابری توسعه ای در سطح کشور، حرکات و جریانات مهاجرتی تداوم و حتی افزایش خواهد یافت.