آیرونی کلامی در نمایش نامه های توفیق الحکیم

آیرونی اصطلاحی غربی و برخاسته از یونان باستان است که در دوره معاصر واز طریق ترجمه وارد زبان و ادب عربی شده است وانواع مختلفی دارد که آیرونی کلامی از جمله آن هاست. در این صنعت، نویسنده در ظاهر چیزی می گوید، ولی در باطن چیز دیگری اراده می کند. در واقع، نویسنده در این شیوه رویکرد وارونه گویی آمیخته با طنز در پیش می گیرد. توفیق الحکیم از نویسندگان نام آشنا وبرجسته ترین چهره نمایش نامه نویس دوره معاصر عربی به شمار می رود که در بیشتر نمایش نامه هایش با هوشمندی بی همتا به مسائل گوناگون وناهمسان اجتماعی، فرهنگی، چالش ها وانگاره های ناراست موجود در جوامع پرداخته وبه شیوه ای کنایی ووارونه گویی رشد وبالندگی جوامع ایستا و واپسگرای فکری و فرهنگی را به سخره گرفته و آن را امری بسی ناممکن و ناشدنی دانسته است. هدف جستار پیش رو نیز واکاوی مهم ترین نمایشنامه های او از منظر آیرونی کلامی و عیان سازی درون مایه وپیام اصلی آن هاست. یافته و برآیند این جستار نیز آن است که نویسنده نخست در بیشتر نمایشنامه هایش از آیرونی کلامی استفاده کرده است و دوم اینکه در چارچوب این رویکرد مشکلات جوامع انسانی را بازگو کرده است.