نشانگرهای ارزشیابی بنگاه های خصوصی تدارک بیننده خدمات ترویجی و مشاوره ای کشاورزی

ارزشیابی اثربخش به عنوان یک موضوع اساسی و در عین حال پیچیده، همواره در نظام ترویج کشاورزی محل بحث و مناقشه بوده است. در این بین، در حالی که برخی اقدامات پراکنده به منظور تدوین نشانگرهای ارزشیابی از خدمات ترویج کشاورزی در بخش دولتی انجام شده است، به نظر می رسد که هیچ مطالعه موقعیت محوری و یا حتی تلاشی در جهت توسعه نشانگرهای مناسب برای ارزشیابی وضعیت بنگاه های خصوصی تدارک بیننده خدمات ترویج کشاورزی در کشور صورت نگرفته است. به گونه ای که تاکید بر شاخص های کلیشه ای نامربوط، یکی از ضعف های رایج برنامه های ارزشیابی این بنگاه ها به شمار می رود. در همین رابطه، پژوهش حاضر با هدف کلان توسعه نشانگرهای متناسب و مبتنی بر شرایط زمینه ای موجود، برای کمک به پیشبرد برنامه های ارزشیابی وضعیت و عملکرد بنگاه های خصوصی فعال در حوزه تدارک خدمات ترویجی و مشاوره ای کشاورزی انجام شد. برای این منظور، کلیات طرح تحقیق بر پایه مفروضات پارادایم آمیخته تدوین شد. نمونه مطلعان کلیدی مورد مطالعه، در هر دو فاز پژوهش به شکل هدفمند انتخاب شدند. در بخش کیفی، داده ها با انجام مصاحبه های نیمه ساختار یافته گردآوری و به کمک تئوری داده بنیان تحلیل گردید. در مقابل داده های بخش کمی، با استفاده از یک نسخه پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری و از طریق فرایند تحلیل سلسله مراتبی مقایسه شدند. بر اساس یافته ها، 90 نشانگر ارزشیابی از وضعیت بنگاه های خصوصی تدوین شد و در قالب نه طبقه مجزا دسته بندی گردید. طبقات به دست آمده، با توجه به اهمیت وزنی در ارزشیابی و به ترتیب اولویت عبارت بودند از سودمندی خدمات؛ کارایی بازار؛ توسعه نهادی؛ پاسخگویی؛ تخصص حرفه ای؛ منابع بنگاه ها؛ تعاملات حرفه ای؛ نوآوری کارآفرینانه؛ و سطح پوشش. طبقات نشانگرهای یاد شده می تواند توسط برنامه ریزان نظام خدمات کشاورزی و صاحبان بنگاه های خصوصی، به صورت اقتضایی در پروژه های ارزشیابی و تعدیل نظام ترویج و خدمات مشاوره ای به کار گرفته شود.