عناصر موسیقایی و زیبایی های آن در قصاید انوری و جمال و مقایسه تطبیقی آن ها

موسیقی به عنوان یکی از عناصر اصلی شعر از دیرباز مورد توجه شاعران بوده است. این رکن جدایی ناپذیر، پیوندی تنگاتنگ با شعر دارد؛ به گونه ای که عروض و قافیه دو عنصر اصلی ساختمان شعر شمرده می شده است. هدف این مقاله پرداختن به این عناصر و زیبایی های آن درقصاید انوری و جمال است. در این جستار کوشش شده است تا با توجه به تاثیرپذیری شاعر اصفهانی از خراسانی در قصیده سرایی، به بارزترین جنبه های موسیقی شعر؛ یعنی عروض و قافیه و ردیف در قصاید این دو شاعر پرداخته تا میزان این تاثیرپذیری آشکار گردد. بررسی ها در عرصه موسیقی بیرونی نشان می دهد که هفت بحر از بحور قصاید انوری و جمال مثل هم هستند و تنها اختلافشان در کاربرد دو بحر قریب و سریع است که جمال از آن ها استفاده نکرده است. رویکرد هر دو شاعر بیش تر استفاده از اوزان جویباری و پرکاربرد عروض فارسی بوده است. این دو شاعر تمایل چندانی به استفاده از اوزان دوری نداشته اند. در زمینه موسیقی کناری نیز مشخص گردید که قافیه های انوری (با اندک تفاوتی) خوش آهنگ تر از قافیه های جمال است؛ زیرا قافیه هایی که در آن مصوت بلند به کار رفته است، در قصاید او کاربرد بیش تری دارد. در مقابل، ردیف های جمال از حرکت و پویایی بیش تری برخوردار است؛ چرا که ردیف های فعلی او بیش ترین بسامد را دارد.