مقایسه ارزش غذایی و خصوصیات تخمیر شکمبه ای سیلاژ تاج خروس سبز (آمارانتوس هیپوکوندریاسوس) با سیلاژ ذرت

امروزه کشت گیاهان علوفه ای مقاوم و سازگار به شرایط خشک و کم آب در ایران از اهمیت خاصی برخوردار است. بر این اساس، اخیرا گیاه تاج خروس به عنوان یک گیاه زراعی از خارج از کشور وارد الگوی زراعی شده است. از آنجا که تحقیقات بسیار اندکی در مورد امکان استفاده از این گیاه به عنوان خوراک دام انجام گرفته است، لذا هدف از مطالعه حاضر بررسی امکان سیلو کردن این گیاه و مقایسه آن با سیلاژ ذرت بود.
علوفه تاج خروس سبز و ذرت پس از برداشت به قطعات 5-3 سانتی متری خرد شدند. به منظور تهیه سیلاژ، هر دو علوفه به طور جداگانه در داخل لوله های پلی اتیلن به طول 75 و قطر 16 سانتی متر (در 4 تکرار) سیلو شدند. پس از گذشت زمان های صفر، 40 و 60 روز پس از سیلو کردن، درب سیلوها باز شد و از آنها نمونه برداری صورت گرفت. ترکیب شیمیایی، pH، خصوصیات شیمیایی (کربوهیدرات های محلول در آب، نیتروژن آمونیاکی و غلظت اسیدهای چرب فرار)، قابلیت هضم (به روش برون تنی) و کینتیک تخمیر شکمبه ای (به روش آزمون تولید گاز) هر دو سیلاژ در زمان های صفر، 40 و 60 روز پس از سیلو کردن تعیین شدند.
نتایج نشان داد که درصد ماده خشک و پروتئین خام علوفه تاج خروس در تمام زمان ها به طور معنی داری بیشتر از علوفه ذرت بود (05/0P<). تفاوت درصد ترکیبات شیمیایی (ماده خشک، ماده آلی، خاکستر خام، پروتئین خام، دیواره سلولی و دیواره سلولی فاقد همی سلولز) در هر دو علوفه در زمان صفر با سایر زمان ها (40 و 60 روز) نیز معنی دار بود (05/0P<). مقدار pH و نیتروژن آمونیاکی در علوفه تاج خروس در هر 3 زمان نمونه برداری بیشتر از علوفه ذرت بود (05/0P<). اما درصد کربوهیدرات های محلول در آب در علوفه تاج خروس کمتر از علوفه ذرت بود (05/0P<). همچنین، سیلو کردن (اثر زمان) باعث کاهش معنی دار pH و کربوهیدرات های محلول در آب در هر دو علوفه در فاصله زمان بین صفر تا 40 روز شد (05/0P<). غلظت اسید استیک، اسید پروپیونیک و کل اسیدهای چرب فرار در هر دو زمان 40 و 60 روز پس از سیلو کردن، در علوفه تاج خروس به طور معنی داری بیشتر از علوفه ذرت بود (05/0P<). نتایج مربوط به تعیین قابلیت هضم نشان داد که درصد قابلیت هضم ماده خشک (DMD)، درصد قابلیت هضم ماده آلی (OMD) و محتوای ماده آلی قابل هضم (DOMD) در روز صفر در هر دو نوع علوفه یکسان بودند. اما درصد DMD در علوفه تاج خروس در روزهای 40 و 60 پس از سیلو کردن، نسبت به علوفه ذرت افزایش معنی داری نشان داد (05/0P<). بر اساس نتایج آزمون تولید گاز، حداکثر ظرفیت تولید گاز (b) و سرعت تولید گاز (c) در هر سه زمان نمونه برداری در علوفه تاج خروس به طور معنی داری با علوفه ذرت تفاوت داشت (05/0P<). همچنین، سیلو کردن (اثر زمان)، باعث کاهش معنی دار پارامترهای فوق شد.
به طور کلی، با توجه به سطح مناسب پروتئین خام، اجزای دیواره سلولی و نیز قابلیت هضم علوفه تاج خروس و خصوصیات سیلویی آن از قبیل pH، میزان کربوهیدرات های محلول در آب، این علوفه می تواند به عنوان یک سیلاژ با کیفیت در تغذیه دام مورد استفاده قرار گیرد.