اند ظل اللهی سلطان در نگرش تاریخ نگارا مورخان عصر افشاری نمونه پژوهی: عالم آرای نادری و جهانگشای نادری

در تاریخ سیاسی ایران، اندیشۀ ظل اللهی سلطان قدمت و دیرینگی بسیاری دارد. اندیشه ای که در دوران باستان با نام فره ایزدی مطرح بود. متون تاریخی یکی از جایگاه های بروز این اندیشه است و مورخان در نقل روایت های تاریخی، به کرات به اندیشۀ ظل اللهی و تعابیر وابسته به آن استناد کرده اند. نمونۀ این گونه روایت ها در متون تاریخی ایران عصر افشاریه یافت می شود. مروی و استرآبادی از مورخان شاخص عصر افشاری بودند که در آثارشان نمودهای اندیشۀ ظل اللهی مشاهده می شود. مقالۀ حاضر بر آن است با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی، نمودهای اندیشۀ ظل اللهی سلطان را در نگرش تاریخ نگارانۀ مورخان عصر افشاری بررسی و تحلیل کند. دستاوردهای این پژوهش نشان دهندۀ کاربرد تلویحی و غیرمستقیم و گاه مستقیم عبارت های مربوط به شان ظل اللهی نادر برای مشروعیت بخشی او و غلبۀ این اندیشه بر باور و نگرش مورخان این عصر است.