واژه در کتاب های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان: پژوهشی پیکره بنیاد

پژوهش حاضر با استفاده از روش ها و ابزارهای زبان شناسی پیکره ای، به سنجش میزان هم پوشانی و انطباق واژه های ارائه شده در کتاب های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان، با پربسامدترین واژه های زبان فارسی، می پردازد. بدین منظور، براساس متن های موجود در پایگاه داده های زبان فارسی، یک پیکره ی زبانی متوازن طراحی شد و پربسامدترین واژه های آن به عنوان مبنای کار قرار گرفت. همچنین، سه عنوان از کتاب های پرکاربرد در مراکز آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان، انتخاب شدند. بر همین اساس، 5000 واژه ی پربسامد هر یک از کتاب های مذکور، به پنج گروه هزار واژه ای دسته بندی شد و هر یک از این گروه ها به مثابه ی یکی از سطوح زبان آموزی تلقی گردید. در نهایت، گروه های پنج تایی فهرست واژگانی هر کدام از کتاب ها با گروه های متناظر با آنها در فهرست واژگانی پیکره ی زبانی مرجع/مبنا مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج و یافته های پژوهش نشان داد که به لحاظ سطوح زبان آموزی، میزان هم پوشانی واژگانی هر یک از پنج گروه هزار واژه ای برگرفته از کتاب ها با گروه های متناظر آنها در پیکره ی مبنا بسیار پایین است؛ حتی در گروه اول که انتظار می رود به دلیل حضور تعداد زیادی از واژه های نقشی در آن، هم پوشانی واژ گانی به سمت %100 میل کند، در بالاترین میزان هم پوشانی (یعنی در کتاب رسولی/جامعه الزهرا) این هم پوشانی حدود %55 بود. در سایر سطوح واژه آموزی، مثلا گروه پنجم، میزان همپوشانی واژگانی با پیکره ی مبنا، حتی به زیر %2 نیز تقلیل یافت. در نهایت، یافته های پژوهش، ما را به این جمع بندی رهنمون ساخت که کتاب های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان در بعضی از سطوح زبان آموزی حتی تا %2 نیز با پیکره ی مورد نظر این پژوهش هم پوشانی ندارند. همچنین، یافته ها نشان داد، چنانچه موضوع سطوح زبان آموزی را نیز کنار بگذاریم و صرفا به پوشش پربسامدترین واژه ها در کتا ب ها بپردازیم، واژه های ارائه شده در کتاب ها کمتر از %50 از هم پوشانی با پیکره ی مورد نظر این پژوهش برخوردار هستند.