ارزیابی تناسب اراضی بر اساس عناصر اقلیمی برای کشت کلزا به کمک مدل فازی و AHP در استان کردستان

چالش فراروی توسعه پایدار در کشاورزی، امنیت غذایی جمعیت رو به رشدی است که نیازهای غذایی کشور را به طور روزافزونی می افزاید. استعدادیابی و پهنه بندی اراضی و تشویق تولیدکنندگان به تولید محصولات استراتژیک و باکیفیت باارزش افزوده بیش تر موجب تولید بهینه بر اساس عرضه و تقاضا و کاهش وابستگی خواهد شد. با توجه به این که بیش ترین وابستگی از بین کالاهای اساسی مربوط به روغن خوراکی است؛ کشت دانه های روغنی باکیفیت روغن مطلوب و بازدهی بیش تر و سازگار با شرایط اقلیمی کشور از مهم ترین عوامل موثر در افزایش عملکرد تولید می باشد.
در این پژوهش داده های روزانه 7 ایستگاه در طی سال های مشترک(1992 تا 2010 برابر با 1371تا1389) به طول آماری 19 سال از سازمان هواشناسی کشور دریافت شد. پس از بررسی همگنی داده ها اقدام به تهیه لایه های اطلاعاتی داده ها جهت سامانه اطلاعات جغرافیایی شد. لایه های مورد مطالعه شامل لایه های ارتفاع، کاربری، خاک، یخ بندان، طول دوره رشد موثر و فعال می باشد. در ادامه، با استفاده از افزونه فازی به فازی سازی لایه های موجود پرداخته شد و سپس با مدل AHP وزن هر لایه محاسبه و مناطق مستعد کشت کلزا در استان کردستان مشخص گردید.
نتایج این بررسی نشان داد که استان کردستان قابلیت کشت مناسبی جهت گیاه روغنی کلزا دارد؛ به طوری که 28درصد از اراضی استان در مناطق شمال شرقی و جنوب شرقی در محدوده بسیار خوب قرار می گیرد؛ 38درصد از اراضی استان جزء محدوده خوب قرار گرفته است که بیش تر در نیمه شرقی استان مشاهده می شود. 24 درصد از اراضی استان جزء محدوده ی متوسط و همچنین 10 درصد از اراضی استان جز محدوده ضعیف قرار می گیرد. به طور کلی نیمه شرقی استان کردستان قابلیت بیش تری جهت کشت کلزا دارد.
بر اساس نتایج به دست آمده، اراضی استان کردستان از نظر پتانسیل اقلیمی و محیطی برای کشت کلزا مشتمل بر چهار طبقه بسیار خوب (8/7940کیلومتر مربع)، خوب (3/10905کیلومتر مربع)، متوسط (6824کیلومتر مربع) و ضعیف (3/2829کیلومتر مربع) است.