تحلیل سلسله مراتبی(AHP) توان اراضی جهت مسیریابی مناسب جاده جنگلی با توجه به ملاحظات زیست محیطی (مطالعه موردی: سری دلاکخیل)

شبکه جاد ه های جنگلی در طرح های جنگلداری، به عنوان تاسیسات زیربنایی در مدیریت، حفاظت و احیای جنگل ها نقش اساسی دارد. تحقیق حاضر جهت بررسی کارایی تکنیک GIS و AHP در تهیه نقشه اراضی مناسب جهت مسیر یابی جاده جنگلی در سری دلاکخیل اداره کل منابع طبیعی شهرستان ساری با مساحتی معادل 1657هکتار صورت گرفت.
در این تحقیق جهت یافتن روشی مناسب برای مسیریابی بهینه جاده های جنگلی و یافتن واریانتی بهینه از نظر زیست محیطی از سیستم اطلاعات جغرافیایی و تکنیک تحلیل سلسله مراتبی استفاده گردید. از اینرو نخست پرسشنامه ای جهت تعیین و اولویت بندی عوامل موثر در طراحی جاده یعنی شیب، جهت، تیپ خاک، زمین شناسی، موجودی در هکتار درختان، وضعیت آبراهه، گونه های حفاظتی و چشم انداز تنظیم و سپس نقطه نظرات متخصصان طراحی مسیر جاده جنگلی در مورد تعیین اهمیت نسبی عوامل جمع آوری و با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی در نرم افزار Expert Choise، به روش مقایسه دو به دو، وزن دهی شدند. سپس بر اساس وزن مشخصه ها، نقشه های عوامل فوق با هم تلفیق شده و نقشه قابلیت عبور اراضی در چهار طبقه با عناوین توان بسیار نامناسب، نامناسب، مناسب و بسیار مناسب تهیه شد. سپس طراحی جاده بر روی نقشه قابلیت عبور اراضی و با استفاده از روش گام پرگار در نرم افزار Arc GIS9.3 انجام پذیرفت. در نهایت مشخصات شبکه جاده های طراحی شده با شبکه جاده موجود با روش های باکموند، درصد پوشش و نزدیک ترین مسیر برای انتخاب مناسبترین واریانت مقایسه گردید.
تجزیه و تحلیل عوامل موثر در طراحی جاده بر اساس نظر متخصصین طراحی و ساخت جاده های جنگلی، نشان داد که معیار شیب با وزن نسبی 254/0 دارای بیشترین امتیاز و چشم انداز با وزن نسبی 052/0 دارای کمترین امتیاز می باشند.
نتایج مقایسه شبکه موجود با پنج واریانت جدید از نظر زیست محیطی نشان داد که واریانت دوم بهترین عملکرد را از نظر عبور از مناطق بسیار مناسب (07/19 درصد) و نامناسب (21/5 درصد) نسبت به جاده موجود با عبور 40/6 درصدی از مناطق بسیار مناسب و 97/35 درصدی از مناطق نامناسب داشت. واریانت دوم با 62/72 درصد پوشش در قیاس با سایر واریانتها و جاده موجود عملکرد مناسب و قابل قبولی از نظر زیست محیطی داشت و در کلیه موارد مورد بررسی به عنوان واریانت بهتر انتخاب گردید. نتایج آزمون مقایسه بین مناسب ترین واریانت و شبکه جاده موجود با استفاده از آزمون مربع کای نشان داد که در سطح 95 درصد این دو شبکه دارای تفاوت معنی داری می باشند (018/0=p).