مطالعه کمیت و کیفیت عملکرد اکسشن های مختلف دو گونه مرزه (Satureja spicigera (C. Koch) Boiss.، S. sahendica Bornm.) در شرایط دیم منطقه دماوند

با هدف ارزیابی تولید سرشاخه گلدار و بازده اسانس اکسشن‏های گونه های دارویی Satureja spicigera (C. Koch) Boiss. (Spic1، Spic2، Spic3) و S. sahendica Bornm. (Sah1، Sah2، Sah3، Sah4، Sah5، Sah6) آزمایشی بر پایه طرح بلوک‏های کامل تصادفی با 3 تکرار در شرایط دیم منطقه دماوند در سال 1393 اجرا شد. تجزیه واریانس اختلاف معنی‏داری (P<0.01) را بین دو گونه ‏از نظر صفات مورد بررسی نشان داد. براساس مقایسه میانگین‏ها، میزان ماده خشک بوته در گونه S. spicigera (108.50 گرم) نسبت به S. sahendica (25.82) بیشتر بود.
همچنین، بیشترین تولید سرشاخه خشک در اکسشن Spic2 (183.5 گرم در بوته) از گونه S. spicigera و اکسشن Sah2 (45.51 گرم در بوته) از گونه S. sahendica بدست آمد. گونه S. spicigera با میانگین 2.65% در مقایسه با گونه S. sahendica (1.34%)، بازده اسانس بیشتری داشت و Spic2 با بیشترین بازده (2.90%) و عملکرد (36.10 کیلوگرم در هکتار) اسانس، مناسب‏ترین اکسشن گونه S. spicigera برای کشت در شرایط دیم دماوند خواهد بود. با توجه به میانگین قطر تاج پوشش کمتر (32.19 سانتی‏متر) در S. sahendica نسبت به S. spicigera (54.90 سانتی‏متر)، استفاده از تراکم بیشتر و افزایش عملکرد سرشاخه و اسانس در مرزه سهندی امکان‏پذیر می‏باشد. از طرفی، زودرسی S. sahendica زمینه لازم را برای تعداد چین‏ بیشتر فراهم می‏نماید. همچنین، با مقایسه درون گونه‏ای برای میزان سرشاخه گلدار، ارتفاع و قطر تاج پوشش بیشتر گیاه و روز تا گلدهی کمتر (زودرسی) به عنوان شاخص‏های انتخاب، می‏توان اکسشن Sah2 را به عنوان ژنوتیپ برتر مرزه سهندی برای بهره‏برداری در شرایط دیم دماوند و یا اقلیم‏های مشابه پیشنهاد کرد.