شک و یقین در فلسفه معاصر اسلامی و غرب

شک و یقین دو حالت نفسانیند که در فرایند شناخت انسانی، معرفت ظنی و معرفت یقینی را شکل میدهند. معرفت ظنی بیشتر در قلمرو علوم تجربی و معرفت یقینی بیشتر در قلمرو برخی از علوم غیرتجربی همانند فلسفه، منطق، ریاضیات و عرفان حاصل میشود. در تاریخ فلسفه، فیلسوفان اغلب بدنبال معرفت یقینی بوده و نیل به حقیقت را ممکن میدانستند. اما در برابر آنها، شکاکان حصول چنین معرفتی را ناممکن میدانستند و قائل به هیچ حقیقتی نبودند. رویارویی این دو گروه همواره بخشی از تاریخ فلسفه را تشکیل داده است. این مواجهه در فلسفه معاصر و در پی بحثهایی که در معرفت شناسی جدید مطرح شده، هم در فلسفه اسلامی و هم در فلسفه غرب، جان تازه یی گرفته است. از یکسو فیلسوفان معاصر مسلمان کوشیده اند با نفی دیدگاه شکاکان از مبانی معرفت شناختی قوی فلسفه اسلامی دفاع کنند. آنها در معرفت شناسی قائل به واقعگرایی شدند و تفسیر مبتنی بر اید ئالیسم ذهنی را از شناخت رد کردند. از سوی دیگر، دست کم برخی از فیلسوفان معاصر غرب کوشیده اند با در میان آوردن دیدگاه های جدید، پاسخهایی به شبهات شکاکان بدهند. در این پژوهش میکوشیم در مطالعه یی تطبیقی تلاش گروهی از فیلسوفان دو طرف را ارزیابی کنیم و البته درنهایت نتیجه خواهیم گرفت که پاسخ فیلسوفان اسلامی هم در گذشته و هم در دوره معاصر از پایه و اساس استوارتری برخوردار است.