تاملات تاریخی در باب قاعده امکان اشرف

در نوشتار حاضر اصالت قاعده امکان اشرف بمثابه قاعده یی اشراقی بررسی میگردد. برغم قول مشهور درباره این قاعده مبنی بر ریشه یی یونانی داشتن، مدعای این نوشتار آن است که قاعده از لوازم مکتب اشراق است و مشائی دانستن آن با اصول مشائیان سازگاری ندارد. این مدعا از دو جهت به اثبات خواهد رسید؛ جهت اول، بیان شواهدی از آثار خود شیخ اشراق و شارحان مکتبش و اینکه چگونه نحوه بیان شارحان موجب چنین تصوری شده که این قاعده سابقه یی قبل از مکتب اشراق دارد. جهت دوم بررسی لوازم مکتب اشراق است و اینکه شیخ اشراق از این قاعده در اثبات اصول فکری مکتبش بهره برده، حال آنکه این مسائل از نظر مکتب مشاء مردود است. بنابرین جستجوی پیشینه یی قبل از سهروردی برای این قاعده خطاست.