واکاوی و تبیین تطبیقی تکوین جهان در نگرش فیلسوفان مکتب ایونیا

مسئله پیدایش و تکوین جهان یکی از مسائل مهم و پرسش برانگیز، با پیشینه تاریخی پرماجرا، پیوسته توجه، اشتیاق و کنجکاوی انسان را در بازه زمانی بسیار کهن تا به امروز، به خود معطوف داشته است. این مسئله در چهار حوزه معرفتی، یعنی جهان نگری مبتنی بر اسطوره شناختی، نگرش جهان شناختی فلسفی، جهان بینی ادیان توحیدی و کی هان شناختی علمی موضوع واکاوی و پژوهش بوده و هست. هریک از حوزه های مذکور طبق مبادی و روش شناختی مختص خود، به پیدایش جهان و پدیده های آن پرداخته و پایه های نظام جهان شناختی خود را عرضه نموده اند. در این پژوهش، فرایند تکوین جهان و پدیده های طبیعی، در نگرش جهان شناختی فلسفی فیلسوفان ایونیا، یعنی تالس، آناکسیمندر و آناکسیمنس واکاوی میشود. در این واکاوی، نخست، مبادی چگونگی عبور از اندیشه اسطوره شناختی به نگرش فلسفی در خصوص مسئله تکوین بررسی می شود که عبارت است از : الف) سیر تاریخی تبدیل نگرش تئوگونی به کوسموگونی؛ ب) چگونگی تبدیل تبیینگرهای شخصی به تبیینگرهای غیرشخصی؛ ج) عبور از جزئی نگری اسطوره شناختی و شکلگیری مفاهیم کلی فلسفی و آنگاه به مقایسه شیوه و دیدگاه روش شناختی آنها پرداخته خواهد شد. تالس و آناکسیمنس، هردو، تکوین و پیدایش را با روش «تبدیل و تحول» ماده اولیه «آب» و «هوا» و آناکسیمندر با شیوه «جداشدگی» اشیاء از اصل نخستین «آپایرون»، تعلیل و تبیین کرده اند. تالس و آناکسیمنس همه موجودات و اشیاء را کیفیات ماده اولیه میدانند، درصورتی که آناکسیمندر به کیفیات، وجود عینی میبخشد و آنها را جزء موجودات واقعی قلمداد میکند. در پایان به این پرسشها پاسخ داده می شود که از دیدگاه فیلسوفان مکتب ایونیا، ساختار و ماهیت جهان و پدیده های طبیعی، چگونه شکل میگیرند؟ موجودات و اشیاء چگونه بوجود می آیند و از بین میروند؟ آیا در پس همه تغییر و تحولات و تبدیل عناصر مادی به یکدیگر و جداشدگی اشیاء، اصل واحد و عقل مدبری به نام عامل الهی وجود داشته است؟