مردم سالاری و جهانی شدن در نسل سوم دولت های رانتی نفتی

استقرار حکومت های مردم سالار در سراسر جهان مدل ها و مسیرهای متعدد و متنوعی دارد. صرف نظر از تعریف مردم سالاری و توسعه اقتصادی، رابطه ای دوسویه بین آن ها قابل تصور است. توسعه اقتصادی اگر علتی برای مردم سالاری نباشد، حداقل یکی از پیش شرط های اصلی آن به شمار می رود و از طرف دیگر، مردم سالاری خود پیش شرطی برای توسعه اقتصادی قلمداد می شود. کشورهای کم جمعیت ثروتمند نفتی در خاورمیانه که به دنبال اکتشاف نفت و بهره مندی از منابع هیدروکربنی و درآمدهای سرشار آن بالاترین درآمد سرانه در سطح جهان را دارند، نه تنها از لحاظ اقتصادی توسعه نیافته اند؛ بلکه بر اساس اغلب نظریه های موجود با کمبود یا نبود مردم سالاری روبه رو هستند. نظریه «دولت رانتی» عمدتا به دنبال پاسخ این پرسش است که چرا کشورهای رانتی نفتی با فقدان یا کسری مردم سالاری مواجه هستند؟ پاسخ محوری این نظریه استقلال دولت از جامعه از یک طرف و استفاده از منابع نفت برای خرید موافقت شهروندان یا سرکوب مخالفت آنان است. نسخه های جدید این نظریه با واردکردن دو متغیر کیفیت حکمرانی و جهانی شدن تلاش کرده اند فرضیه کلاسیک آن را تعدیل کنند. در این بررسی نشان داده شده است که دو شاخص یادشده در برخی کشورهای کم جمعیت و ثروتمند رانتی تفاوت معنا داری با سایر کشورهای فقیر رانتی یا کشورهای غیررانتی در منطقه خاورمیانه دارد. این تفاوت، بیش از آنکه نشان دهنده تغییر در میزان و نوع توسعه سیاسی در این کشورها باشد، بیشتر روش جدیدی برای سازگارکردن توسعه نیافتگی سیاسی با شرایط جدید بین المللی و فرایندهای جهانی شدن است.