بهره برداری بی رویه از منابع آب زیرزمینی دشت هشتبندی، استان هرمزگان و پیآمدهای آن

دشت هشتبندی در استان هرمزگان با شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک، با تکیه بر منابع آبی زیرزمینی، یکی از قطب های مهم تولید کشاورزی کشور است. هدف این تحقیق بررسی کمیت و کیفیت آب های زیرزمینی قسمتی از دشت هشتبندی، شناسایی و ارزیابی پی آمدهای ناشی از افت تراز ایستابی و پیشنهاد راه کارهای مفید برای مشکلات پیش رو است. همه ی اطلاعات هواشناسی، آب شناسی، آب و زمین شناسی و جغرافیایی منطقه جمع آوری و تحلیل شد. نقشه های کیفیت شیمیایی و هم عمق تراز آب زیرزمینی منطقه با نرم افزار سورفر رسم، و افت تراز ایستابی، کسری مخزن و تغییرات شوری آب زیرزمینی در قسمت های مختلف دشت محاسبه شد. با استفاده از اطلاعات تغییرات کمی و کیفی آب های زیرزمینی در چند سال اخیر، و با فرض ادامه ی روند کنونی تغذیه و تخلیه ی سفره، وضعیت 10 سال آینده نیز پیش بینی شد. طبق محاسبه های انجام شده، تراز آب زیرزمینی دشت در سال های گذشته همواره روبه کاهش بوده است، به طوری که از سال آبی 83?82 تا 93?92 با میانگین سالانه ی 5/0 متر (64/5 متر در دوره) افت کرده است. تخلیه ی کل سالانه ی آب زیرزمینی از چاه ها 09/40 میلیون مترمکعب، تغذیه ی سالانه ی محدوده ی دشت 89/38 میلیون مترمکعب و کسری مخزن 2/1 میلیون مترمکعب بوده است. از عوامل مهم افت آب زیرزمینی می توان به خشک سالی، برداشت بی رویه، افزایش سطح زیرکشت و تعداد زیاد چاه های برداشت اشاره نمود. نتایج تحقیق نشان دادند که برداشت بی رویه از سفره ی آب زیرزمینی دشت، پی آمدهایی مانند تغییر کیفیت آب زیرزمینی، افزایش آسیب پذیری دشت به خشک سالی و نشست زمین را نیز به دنبال داشته است. اگر بهره برداری از منابع آب زیرزمینی و شرایط تغذیه و تخلیه در منطقه ی به شکل کنونی ادامه یابد، تا 10 سال آینده (تا سال 1403) تراز آب زیرزمینی بیش از 8/4 متر دیگر افت خواهد کرد. در این حالت اندازه ی افت در نواحی مرکزی دشت بیش از 12 متر خواهد بود، و ممکن است بحران های اجتماعی و اقتصادی و زیست محیطی در منطقه شکل بگیرد. مهار برداشت آب، تعیین آب های کشاورزی، تغییر الگوی کشت و تهیه ی الگوی کشت بهینه با توجه شرایط زمین و اقلیم منطقه، بیان مشکلات و افزایش دانش بهره برداران، از یافته های این طرح در راه کارهای مدیریتی است