تحلیل عناصر داستانی در منظومه «لیلی و مجنون» مکتبی شیرازی

مکتبی شیرازی، شاعر قرن نهم هجری، با اثر لیلی و مجنون خود به شهرت رسیده، اثری که در قالب مثنوی و با طرحی داستان وار سروده شده است. منظومه هایی نظیر لیلی و مجنون، مرز بین حکایت و داستان هنری هستند. به همین دلیل در رد یابی عناصر داستانی آنها گاه توجیه یک ادعا یا تخصیص یک عنوان، چندان آسان نیست و به خصوص در تقسیم بندی ها، امکان دوگانگی بعضی انواع در داستانی واحد نیز وجود دارد. با این همه، هدف اصلی این پژوهش، جستجوی عناصر داستانی این منظومه و تحلیل و بررسی آن هاست. عناصری چون، پیرنگ، زاویه دید، شخصیت ها و انواع آن، درونمایه، گفتگو و شیوه های گوناگون آن، لحن، فضا و صحنه داستان. حاصل این بررسی نشان می دهد؛ این روایت، به طور کلی درونمایه ای عاشقانه و داستان یک عشق عذری است، عناصر ساختاری پیرنگ با گفتگوهای میان شخصیت ها و فضای حزن انگیز سراسر داستان کاملا هماهنگی دارد. زاویه دید این روایت، زاویه بیرونی (دانای کل) می باشد. هم چنین، شخصیت ها بیشتر ایستا و ثابت هستند، بجز دو شخصیت اصلی قصه که از شخصیتی پویا و متحرک برخوردار است. ویژگی دیگر این داستان، مطابقت لحن آن با طرح و مضمون اصلی روایت است. به دلیل ماهیت این داستان، حجم بالایی از آن را عنصر گفتگو تشکیل می دهد.