اثر مقادیر مختلف سلنیوم بر عملکرد و برخی فراسنجه های خونی در بزغاله های پرواری

سلنیوم یک عنصر کم مصرف ضروری در تغذیه دام بوده که تامین کافی آن به منظور دستیابی به عملکرد بهینه رشد و سلامت، ضروری می باشد. همچنین نقش مهمی را در تولید و فعالیت هورمون های تیروئیدی و آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز ایفا می نماید. اگرچه کمبود سلنیوم در همه گونه های حیوانی اتفاق می افتد ولی نشخوارکنندگان و بخصوص نشخوارکنندگان کوچک مانند گوسفند و بز به این بیماری مستعد تر هستند. این کمبود علاوه بر تخریب در ماهیچه های اسکلتی و قلبی در بره و بزغاله، می تواند با آسیب به بافت کبد همراه شود که نتیجه آن افزایش غلظت آنزیم هایی مانند کراتنین فسفوکیناز و آسپارتات آمینو ترانسفراز، آلانین آمینو ترانسفراز در پلاسما است. هدف از این پژوهش بررسی اثر سطوح مختلف مکمل سلنیوم برعملکرد و برخی فراسنجه های خونی بزهای نر در حال رشد بود. این آزمایش به مدت 60 روز با تعداد 18 راس بز نر در حال رشد 5-4 ماهه با میانگین وزنی 02/5±25/22 کیلوگرم در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تیمار و 6 تکرار انجام شد. تیمارها شامل: 1) گروه شاهد (دریافت کننده جیره پایه بدون مکمل، حاوی مقدار 05/0 میلی گرم در کیلوگرم سلنیوم)؛ 2 و 3) جیره پایه به همراه مقدار 15/0 و 30/0 میلی گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک خوراک به شکل سلنیت سدیم بودند. بزها در روزهای صفر، 15، 30، 45 و 60 آزمایش توزین شده و خوراک مصرفی برای هر حیوان به صورت روزانه اندازه گیری شد. خون گیری در روزهای 30 و 60 انجام و غلظت عناصر کلسیم، فسفر، روی، مس و آهن، فعالیت آنزیم های آسپارتات آمینو ترانسفراز، آلکالین فسفاتاز، آلانین آمینو ترانسفراز، کراتین فسفوکیناز، غلظت هورمون های تری یدوتیرونین و تترایدوتیرونین سرم یا پلاسما و فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز خون تعیین شدند. بر اساس نتایج این پژوهش میانگین خوراک مصرفی روزانه و میانگین وزن بدن بین تیمارها اختلاف معنی داری نداشت. اما میانگین افزایش وزن روزانه در تیمار دریافت کننده 30/0 میلی گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک (57/160) گرم در روز بود و به طور معنی داری نسبت به گروه شاهد (56/147) بالاتر بود (05/0>P). ضریب تبدیل غذایی نیز در تیمارهای دریافت کننده 15/0 میلی گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک (38/7) و 30/0 میلی گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک (19/7) بود که به طور معنی داری نسبت به گروه شاهد (00/8) بهبود یافت (05/0P<). فعالیت آنزیم های آسپارتات آمینوترانسفراز، آلکالین فسفاتاز، آلانین آمینوترانسفراز و کراتین فسفوکیناز سرم، غلظت پلاسمایی عناصر روی، مس، آهن، کلسیم و فسفر در بین تیمار ها اختلاف معنی داری نداشت. غلظت تری یدوتیرونین در کل دوره در تیمارهای دریافت کننده سلنیوم (55/8 و 31/8) نسبت به گروه شاهد (76/6) به طور معنی داری بیشتر بود. در روز 60 آزمایش غلظت تترایدوتیرونین در تیمارهای دریافت کننده 30/0 میلی گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک (14/120) نسبت به گروه شاهد (53/139) کاهش معنی داری یافت (05/0>P). فعالیت گلوتاتیون پراکسیداز خون کامل در تیمارهای دریافت کننده 15/0 میلی گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک (89/171) و 30/0 میلی گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک (79/199) نسبت به گروه شاهد (04/96) به طور معنی داری با افزایش همراه شد. به طور کلی سطوح 15/0 و 30/0 میلی گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک سلنیوم، باعث بهبود میانگین افزایش وزن روزانه، ضریب تبدیل غذایی، متابولیسم هورمون های تیروئیدی و فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز در بزغاله های پرواری شد.