تعیین ترکیب پذیری عمومی و خصوصی هفت ژنوتیپ پنبه با استفاده از تلاقی دای الل

عملکرد بالای وش هدف نهائی یک برنامه اصلاحی در پنبه است. به منظور دستیابی به این هدف، تولید ارقام هیبرید گام مهمی در افزایش تولید محسوب می شود. تولید بذر هیبرید در پنبه به روش تلاقی دای الل، یکی از روش های مناسب در تولید بذر هیبرید است. در این تحقیق، به منظور تعیین قابلیت ترکیب پذیری عمومی و خصوصی در پنبه، تعداد هفت ژنوتیپ پنبه به روش دای آلل 7×7 یک جانبه تلاقی داده شدند. این بررسی در مدت دو سال انجام شد، به این ترتیب که در سال اول تلاقی ها انجام و در سال دوم، والدین به همراه هیبریدهای دای الل حاصله (مجموعا 28 ژنوتیپ) به منظور بررسی میزان موفقیت دورگ گیری و محاسبه درصد هتروزیس ، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. ژنوتیپ های مورد مطالعه شامل Lambright، Tabladilla، B -557، Sindos-80، Zeta -2، Tashkand-2 و NO.200 بود. در این مطالعه برخی از صفات مورفولوژیکی و کمی پنبه از قبیل درصد بوته های بارده، ارتفاع بوته، وزن متوسط قوزه، تعداد متوسط قوزه، عملکرد کل وش و درصد زودرسی مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده های آماری بدست آمده نشان داد که هیبرید Tashkand-2 × NO.200 با متوسط عملکرد 5139 کیلوگرم در هکتار برتر بوده و در کلاس نخست قرار گرفت. همچنین هیبریدهای Tabladilla B.557×، Tabladilla Tashkand-2× و B.557 NO.200× به ترتیب با 80، 78 و 77 درصد زودرسی، زودرس تر از بقیه بودند. از نظر درصد هتروزیس برای صفت عملکرد، هیبرید Sindos-80×Lambright با 4/33 درصد نسبت به والد برتر خود و برای صفت زودرسی هیبرید ×Lambright NO.200 با 5/26 درصد نسبت به والد برتر جزو برترین هیبرید ها بودند. در میان والدها، ژنوتیپ های Lambright و Tashkand-2 از نظر صفات عملکرد و زودرسی ترکیب شونده های عمومی خوبی بودند. همچنین هیبریدهای NO.200×Tabladilla و Tashkand-2×Tabladilla بیشترین ترکیب پذیری خصوصی را از نظر صفات عملکرد و زودرسی به خود اختصاص دادند. با این نتایج توصیه می شود هیبریدهای بدست آمده براساس نیازهای منطقه در سطح وسیع تکثیر و در اختیار تولیدکنندگان قرار گیرد.