نقد مدعای کتاب نیکسون، کسینجر و شاه درباره روابط شاه و آمریکا

کتاب نیکسون، کسینجر و شاه؛ روابط ایالات متحده و ایران در جنگ سرد از آثار پر مخاطب در بازار نشر ایران است. در این کتاب ادعاهای مهمی درباره ماهیت روابط شاه و آمریکا مطرح شده است. مدعای اصلی این است که آیا شاه در دوره ای از حکمرانی خود توانست در عرصه سیاست مستقل از غرب عمل نماید و با نادیده انگاشتن روابط سلطه گر - سلطله پذیر در دوره نیکسون، آمریکا را به دنباله رو سیاست های منطقه ای خود تبدیل کند؟ بررسی علل اهمیت این ادعاها و نیز بیان کاستی های آن از مباحث اصلی این مقاله است. این مقاله با نقد مدعای اصلی این کتاب به این نتیجه رسید که طی سال های حاکمیت مطلقه شاه، چند مرحله متفاوت در مناسبات ایران و آمریکا رخ نمود و هر بار به اقتضای شرایط بین المللی درباره توانائی های شاه در اداره کشور دیدگاه های مختلفی در محافل سیاسی امریکا شکل گرفت و شاه با استفاده از این فرصت های کوتاه به ایفای نقش در منطقه و حتی جهان پرداخت اما این به معنای توانائی مطلق شاه در تغییر ماهیت مناسبات ایران و آمریکا نبود، زیرا پس از تغییر بستر سیاسی و بین المللی روابط شاه و آمریکا دوباره به روابط سلطه گر و سلطه پذیر بازگشت.