بررسی علل رخداد نرخ متفاوت آسیب های لرزه ای در ابنیه خشتی روستای تاریخی اصفهک پس از زلزله طبس

کاربرد مصالح خشتی و گلی به عنوان مصالحی در دسترس، کم هزینه و با قابلیت اجرای آسان در مناطق گرم و خشک از دیرباز تا کنون در ساخت ابنیه رایج بوده است. با توجه به زلزله خیزی ایران و اهمیت بالای توجه به آسیب پذیری احتمالی کلیه ساختمان های بومی، تلاش برای شناسایی نقاط ضعف احتمالی ساختمان های خشتی روستایی در مقابل این رخداد به منظور حفظ جان انسان ها اهمیت می یابد. از طرفی سنت های ساخت و همچنین الگوهای زیستی مرتبط با ابنیه خشتی روستایی بخشی مهم از تاریخ معماری ایران در کاربرد مصالح بو مآورد است که نیاز به حفاظت دارند. یکی از مجموعه ساختمان های خشتی که در جریان زمین لرزه سال 1357 ش آسیب دیده و دچار تخریب های گوناگونی شده است، روستای اصفهک واقع در شهرستان طبس است که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است. از نکات جالب توجه در ابنیه روستا، رخداد نرخ متفاوتی از آسیب های لرزه ای در ساختمان های مذکور، پس از زلزله است. به طوری که بعضی دچار خسارات جدی شده اند، اما برخی دیگر کم تر آسیب دیده و یا به کلی سالم مانده اند. وجود تفاوت های احتمالی در الگوی معماری و شیوه اجرای ساختمان، به عنوان عامل احتمالی موثر در تفاوت نرخ آسیب ها و عملکرد بهتر برخی از ساختمان ها در خلال زلزله قابل طرح است که این پژوهش به بررسی آن پرداخته است. این پژوهش توصیفی  تحلیلی بوده و اطلاعات مورد نیاز نیز از طریق مطالعات کتابخانه ای و میدانی به دست آمده است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که عبور قنات از زیر برخی خانه ها باعث تشدید آسیب ها در آن ها شده و همچنین الگوی ساخت متفاوت ابنیه روستا  (دست کند، چینه ای، و خشت قالبی(، اثر مستقیمی بر تفاوت عملکرد لرزه ای آن ها داشته است. کیفیت پایین اجرا و عدم استفاده از تمهیدات ساختمانی مناسب با هدف ارتقای مقاومت لرزه ای ساختمان های مذکور توسط سازندگان، از دیگر علل رخداد آسیب های لرزه ای متفاوت در این بناهاست.