برآورد ترکیب پذیری و عمل ژن در لاین های منتخب ذرت (Zea mays L.)

ذرت یکی از مهم ترین گیاهان دانه ای و علوفه ای است که  نقش مهمی در صنایع غذایی و تغذیه دام و طیور دارد. به منظور ارزیابی اثر ژنتیکی، عمل ژن ها و شناسایی بهترین ترکیب هیبریدی برای صفات مورفولوژیک ذرت، آزمایشی طی سال 1392 بصورت تلاقی های دی آلل دو طرفه با ده والد در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان اجرا شد. نتاج جهت بررسی در دو مکان (ایستگاه تحقیقات کشاورزی عراقی محله گرگان و ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد) در سه تکرار در سال 1393 کشت شدند. برای داده های مربوط به صفات تعداد روز از سبز شدن تا ظهور کاکل، تعداد روز از ظهور کاکل تا رسیدگی فیزیولوژیک، تعداد ردیف دانه در بلال، عملکرد دانه، ارتفاع بوته و تعداد دانه در ردیف بلال، تجزیه واریانس جداگانه در هر مکان انجام و سپس تجزیه مرکب صورت گرفت. معنی دار بودن اثر ترکیب پذیری عمومی و خصوصی برای اکثر صفات نشان داد که هر دو اثر افزایشی و غیرافزایشی در کنترل این صفات موثر بوده و درجه غالبیت بیشتر از یک نیز نشان دهنده عمل فوق غالبیت ژن ها در کنترل این صفات بود. در کلیه صفات مورد بررسی مقدار پایین وراثت پذیری خصوصی و مقدار بیشتر واریانس غالبیت، نشان دهنده اهمیت بیشتر اثرات غالبیت در کنترل ژنتیکی این صفات بود. نتایج این آزمایش نشان داد که در اصلاح ذرت برای صفاتی نظیر تعداد روز از ظهور کاکل تا رسیدگی فیزیولوژیک و تعداد ردیف دانه در بلال، گزینش نقشی نداشته و باید از روش های مبتنی بر هیبریداسیون استفاده کرد.