واکاوی هنر ناپسند از دیدگاه نهج البلاغه به عنوان شاخصی برای تعیین چارچوب های هنر در تمدن نوین اسلامی

به منظور تعیین چارچوب و ویژگی های هنر در تراز تمدن نوین اسلامی، لازم است معیارها و ملاک هایی برای سنجش میزان همخوانی آثار هنری با اندیشه ها و رویکردهای اسلامی وجود داشته باشد. هدف اصلی این پژوهش یافتن «نبایدهای هنر» در تمدن نوین اسلامی است و سوال اصلی اش این است که کدام نوع از هنرها در نگاه امام علی ع مورد مذمت واقع شده و در تمدن نوین اسلامی نباید به آن ها پرداخته شود؟ به همین منظور، گفتار و نوشتار امام علی ع در نهج البلاغه مورد واکاوی قرار گرفت تا نگاه ایشان _ که در واقع همان نگاه اسلام به موضوعات است_ در زمینه هنر استخراج گردد. با عنایت به این که هنر و آثار هنری به مفهوم امروزی اش در صدر اسلام کارکرد محدودی داشته است، با روش توصیفی و با تحلیل کلام ایشان، هشت روایت که مشخصا با نگاه سلبی به حیطه های هنر ناپسند و مذموم پرداخته بود، احصا شد و در چهار گروه، دسته بندی گردید تا به عنوان شاخصی برای تعیین چارچوب های هنر در تمدن نوین اسلامی مورد بهره برداری قرار گیرد. این چهار گروه هنر مذموم و ناپسند عبارتند از هنر به مثابه ابزار تکبر و فخرفروشی، هنر فریب دهنده و گمراه کننده، هنر مبتنی بر دنیاطلبی و نهایتا هنر عامل گناه و هوسرانی. چنانچه با معیار اجتناب از هنر نکوهش شده توسط حضرت امام علی ع به آثاری که امروزه ذیل هنر اسلامی مطرح شده اند، بنگریم، شاید بخشی از آن ها جزو آثار هنری مذموم قرار گیرند و با این روش می توان باب تازه ای در تعالی محتوای هنر اسلامی و احصای هنجارهای هنر در تمدن نوین اسلامی گشود.