رابطه ویژگی های شخصیتی و جنسیت با قضاوت اخلاقی حسابداران: شواهدی مبتنی بر رشته تحصیلی

پژوهش‏ های حوزه اخلاق نشان داده‏اند که بر خلاف انتظار، حسابداران در آزمون‏ های توسعه اخلاقی، امتیاز چندان بالایی کسب نمی‏ کنند که علت آن می‏تواند تمرکز حسابداران بر ویژگی شخصیتی توافق‏پذیری باشد. حال آنکه آزمون‏های تفکر اخلاقی، قضاوت‏ های مبتنی بر ویژگی شخصیتی تطابق ‏پذیری را حداکثر تا سطوح میانی فرایند توسعه اخلاقی ارزش‏گذاری می‏ کنند. تحقیق حاضر با هدف بررسی این موضوع، رابطه پنج ویژگی‏ شخصیتی اصلی با قضاوت اخلاقی دانشجویان رشته حسابداری را در مقایسه با دانشجویان رشته مدیریت بررسی می‏ کند. پنج ویژگی شخصیتی اصلی عبارتند از وظیفه ‏شناسی، برون گرایی، توافق ‏پذیری‏، روان‏ رنجوری و تجربه ‏پذیری. همچنین، در این پژوهش رابطه جنسیت با قضاوت اخلاقی نیز بررسی شده‏است.
    نتایج به دست آمده از پرسشنامه توزیع‏ شده بین 386 دانشجوی رشته‏ های حسابداری و مدیریت (گرایش ‏های مالی و بازرگانی) پنج دانشگاه استان تهران در سال 1397 نشان می‏دهد، در حالی که دانشجویان رشته حسابداری، اولویت بالاتری برای ویژگی شخصیتی توافق ‏پذیری قائل هستند، تفاوت معناداری بین امتیاز قضاوت اخلاقی دانشجویان رشته ‏‏های حسابداری و مدیریت وجود ندارد. با این وجود، دانشجویان حسابداری با ویژگی شخصیتی توافق‏ پذیری بالاتر، گرایش کمتری به قضاوت اخلاقی دارند. حال آنکه این رابطه در نمونه دانشجویان مدیریت وجود ندارد. به این معنی که دانشجویان حسابداری تحت تاثیر ارزش‏های رشته تحصیلی خود، ویژگی‏ های شخصیتی متفاوتی دارند و این موضوع می ‏تواند قضاوت اخلاقی آنان را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین، نتایج نشان می‏دهد در هر دو گروه دانشجویان حسابداری و مدیریت، رابطه مثبت و معناداری بین وظیفه شناسی و برون‏گ رایی با قضاوت اخلاقی وجود دارد و رابطه بین روان رنجوری و قضاوت اخلاقی، منفی و معنادار است. در نهایت، بررسی رابطه بین جنسیت و قضاوت اخلاقی نشان داد، مطابق نظریه نقش جنسیت در فرایند اجتماعی شدن، دانشجویان دختر در مقایسه با دانشجویان پسر، گرایش بیشتری به قضاوت‏ های اخلاقی دارند.