تحلیلی بر مدیریت اراضی کشاورزی در شرکت‏های سهامی زراعی ایران: چالش ها و تنگناها

مفهوم مدیریت نظام های بهره برداری در شرکت‏های سهامی زراعی در ایران به ویژه پس از اجرای قانون اصلاحات ارضی در ابتدای دهه 40 مورد توجه قرار گرفته و به تدریج به یکی از ارکان برنامه های توسعه پایدار کشاورزی تبدیل شده است. خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی و خلاء مدیریت تولید در غیاب عمده مالکین، موجب از هم گسیختگی ساختار تولید و مدیریت بخش وسیعی از اراضی کشاورزی شد. حال با توجه به عوامل مختلف خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی از جمله ارث اسلامی بایستی تمهیداتی اساسی برای ساماندهی مالکیت و کاربری اراضی کشاورزی در نظر گرفته شود. بنابراین شرکت های سهامی زراعی به منظور تجمیع قطعات خرد و پراکنده و جلوگیری از خرد شدن و تقسیم اراضی کشاورزی به قطعات کوچک غیراقتصادی، افزایش میزان سطح زیرکشت کشور، بهبود بهره‏وری اراضی کشاورزی، فراهم نمودن موجبات افزایش تولید و درآمد سرانه کشاورزان و آشنا نمودن کشاورزان با فناوری های نوین به وجود آمد. بر این اساس این بررسی با هدف تحلیل ساماندهی اراضی کشاورزی در شرکت‏های سهامی زراعی به صورت مروری انجام شده و چالش ها و تنگناها در این زمینه مورد واکاوی قرار گرفتند. نتایج این بررسی نشان داد که چالش‏های مدیریت شرکت‏های سهامی زراعی شامل بستگی شرکت به توانایی و صحت عمل یک مدیرعامل، فقدان انگیزه مالی برای کارکنان شرکت‍ها که اغلب حقوق ثابتی داشتند، فقدان امکانات برای پرورش استعدادهای مدیریتی و کارآفرین دهقانان، تحمیل الگوهای کشت از طرف مدیران بالادستی بدون توجه به شرایط منطقه‍ای که به خسارات فراوانی منجر می‍شد که ناشی از عدم تطبیق محصولات کاشته شده با اقلیم منطقه بود، کمبود مدیران با تجربه کافی به‏علاوه کمبود حقوق و مسئله مسکن سبب می‍شد که مدیران موجود در شرکت‍ها نیز بیش از سه تا چهار سال در این شرکت‍ها دوام نیاورند. نتایج این بررسی می‏تواند مدیران کشاورزی و ارگان‏های ذیربط قرار گیرد بنابراین پیشنهاد می‏شود سازمان مرکزی تعاون روستایی با اتخاذ راهبردهای متناسب و با رفع چالش‏ها و تنگناهای مورد نظر مسیر توسعه این شرکت‏ها را هموار نماید.